W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 21.02.2013
MILCZEK rzecz. m
Słowniki:
SXVI, Knpod: milczący, Tpod: milczkiem, L (; pod: milczkiem; XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. milczek; N. milczkiem; ~ lm N. milczkami
Znaczenia:
1. »ten, kto milczy«: Takich bowiem wino czyni: podczas miłosiernemi/ podczás okrutnemi/ czasem milczkámi. PetrSEt 407a. Milczący/ słowa się ná niem nié dopytasz. Taciturnus [...] Milczék [...]. Kn 411.
2. »milczenie«: O, jak częstom westchnienia ciężkie przerywała, piersi bijąc, gdym skargi milczkiem pokryć chciała! HugLacPrag 72. Szczekałem gdy szedł Złodziey, gdy Gamrat milczałem, Pánu się głosem, Páni milczkem [!] podobałem. ChmielAteny1755 I 483.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
MILCZKIEM
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia:
1. »po cichu, nie wydając głosu«: Vkradánie ábo przemykanie zową/ kiedy pies po źwierzęciu idąc/ zbiega milczkiem/ á tylko kiedy niekiedy się ozowie. [cytowane za pierwodrukiem] OstrorMyślTur 8. Patrzy Hiszpan i już jest na pół zwyciężony, Ostrych miłości strzałą w serce ugodzony. Milczkiem sam w sobie mówi: "Prze Bóg, co za dziwy W ludzkim ciele: anioł to z raju prawdziwy! ArKochOrlCz III 104. Zdarzyło się onemu [psu] po trzykroć i nocować przy nieźwiedziu, nie milczkiem, ale z oszczekiwaniem onego. ZawiszaPam 361. Milczkiem. 1) stillschweigend. [...] tacitement, sans dire mot. § milczkiem poszedł swoią drogą. T III 833-834. Ćwicz się, a milczkiem wszystkiego zbywaj, Niemotą razy wszystkie pokrywaj, Nie sarkaj, gdy boli, I choć kto przysoli, Nie mów nic. RecTerBar II 766.
2. »podstępnie, zdradziecko«: Przebóg, kędyż się rozum podzieje, co rzecze Wtenczas, kiedy się człowiek, mający go wściecze, Gdy niewinnego kąsa, o cnotliwym szczeka, Na spokojnego warczy albo milczkiem czeka, Gniewając. PotFrasz2Kuk II 355. Insze rzeczy (ktore my zowiem niestworzone) Zdradą żądła puszczają jadem zaostrzone. Na komora z tej miary skarżyć się nie godzi, Bo on milczkiem żadnemu stworzeniu nie szkodzi. ZbierDrużWir I 13. Milczkiem. [...] 2) hemischer, verrätherischer Weise. [...] en traître; sans aboïer [...] milczkiem mię uderzył [...]. T III 833-834.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: milczkiem kąsać: Jeżeliby zaś kto miał psa takiego, lubo stroża dobrego, ktoryby milczkiem kąsał ludzi, tedy takiego psa powinien gospodarz na dzień zawsze wiązać przy domu [...]. DziałTWilkKutrz 188. A ty z chowanym tygrysem i wilczkiem Łączysz się znowu, co to kąsa milczkiem [...]. MałpaCzłow 253. [...] iak pies milczkiem kąsa. T III 834.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Piés gorszy co milczkiem kąsa. KnAd 840.
3. »spokojnie«: Nie dbam, że milczkiem żywot mój popłynie, Że nie znam sejmów, nie sądzę w Lublinie, Że mię król nie zna i że wielkich ludzi Przyjaźń do służby rano mię nie budzi. MorszAUtwKuk 41.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: RB