W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 01.12.2022
Warianty fonetyczne:
MNÓSTWO, MNOŻSTWO
Słowniki:
SStp (
mnóstwo, mnożstwo),
SXVI (
mnostwo),
Kn (
mnostwo),
T (
mnostwo),
L (
mnóstwo; XVI-XVIII),
SWil (
mnóstwo, mnóztwo),
SW (
mnóstwo, mnożstwo),
SJP (
mnóstwo) notują
Znaczenia:1. »wielka liczba lub wielka ilość czego«: Mnostwo śliczne z obu stron Krewnych znákomitych/ W orszaku rod iák roy pszcżoł/ śle moc cżci obfitych. JurkMuz A3.
[...] padniesz iák wielozołn zgniły Gdy go wicher burżliwy/ bądź piorun wywraca/ On leci z strásznym grzmotem/ á sobą przytłaca Mnostwo drzewá leśnego [...]. JurkLech A4v.
Niewolą swą wolnością zágłádzicie wszędzie/ Bogactw mnostwo przepyszne/ y Państw wam przybędzie. JurkWan D2.
Pereł rozlicznych w morzu mnóztwo powiedają: Masz-li rozum, na brzegu stój, gdy ich szukają. SaadiOtwSGul 41.
Mnostwo vide Wiélkość 1. Kn 420.
[...] nieprzyjaciel rozgromiwszy świeżo z wielkim i nieukojonym żalem naszym ukrainne wojsko, co dzień większe z mnóstwa chłopskiego i ord wszytkich tatarskich na wykorzenienie wiary chrześcijańskiej i wytracenie krwie ślacheckiej przysposabia siły [...]. AktaKrak II/2 442.
A ieżeliby nie sposobnemi potym pokazáli się [pułownik i pułkowniczy], wolno ich záraz Hetmánowi odmienić, bo ná dobrey stárszynie, woyná záwisłá bárziey, á niżeli ná mnostwie woyska. FredKon 20.
[...] kiedy wyciągną tego [ryb] okrutne mnostwo to ktore się mnie naypięknieysze widzą y naylepsze są złe [...]. PasPam 65.
Legło tedy owo mnostwo Ludzi ktorzy się mieli za zwycięzcow we czwartek [...]. PasPam 266.
W ostatku, kto chce moje zrozumieć boleści, dla mnóstw w mym ciele chorób nie dojdzie tej wieści. HugLacPrag 36.
Te iednak łaski są w tym mieyscu przygodne, gdzie się mnostwu szkodliwszemu ognáć nie może, szczurkow łaská w kázdym domu y mieyscu do szczętu wytráci y wygubi. HaurEk 37.
Pierwsza stolica turska Adryjanopole, Tu w Europie dawniejsza niżeli w Sambole Z dopuszczenia Bożego, i kto świętej może Z kresu ruszyć woli twej niepojęty Boże! Dlaczego, O królestwa!, gdy Bóg wojennego, Daje pana mądrego i w bitwach dzielnego, Już się mocno trzymacie wszyscy pana tego I do Boga wzdychacie za długi wiek jego W tym sąsiedztwie osady długo się trzymali Trajanowe, zbijając Tatarów, a dali Już wytrzymać nie mogli mnożstwu szalonemu Ustawicznie dzień od dnia przybywającemu, Szarańczej tej niezmiernej, w góry ustąpili, Pustynią swe kochane miejsca zostawili. CosHistCzam 283.
Takiego mnostwá ludzi, iest Mátką wielka w Egypcie żyzność, á żyzności Oycem NILUS Rzeka [...]. ChmielAteny II 641.
O zeszpecenie twarzy bać się nietrzeba, ieżeli chorego od zbytniey gorącości y nakrywania mnostwem pościeli zachowasz. BeimJelMed 73.
Mnogość. Mnostwo. Vielheit, Ménge. grand nombre; multitude. § wielkie mnostwo żołnierzy. T III 850.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
wielkie mnóstwo (
sz. zm.):
Świádczy o świątobliwości wnętrney zachodniego Kościołá/ wielkie mnostwo Zakonnikow pobożnych rozmáitych Reguł. MorochPar 100.
Zeszło się tedy ludzi mnostwo wielkie/ ták z Aegyptu/ iáko y z inszych okolicznych krolestw. PetrSEk 43.
2. »rzesza ludzi«: [...] oto mąż szátámi Lniánymi przyodziany/ chodzi nád wodámi/ Ciáło ma iák Chryzolit/ á głos iego mowy Ják głos mnostwá przenika wszytkich wiernych głowy. JurkPieś A4v.
Y rozchodziłá się tym więcey powieść o nim [o Jezusie]: y schodziły się mnóstwá wielkie áby go słucháły/ y uzdrowieni byli od niego/ od niemocy swojich. BG Łk 5, 15.
Y milcżáło wszystko ono mnostwo/ á słucháli Bárnábaszá y Páwłá; ktorzy opowiádáli/ jáko wielkie známioná y cudá cżynił Bog przez nie miedzy Pogány. BG Dz 15, 12.
3.mat. »liczba, która jest dzielona«: Trzebá wiedzieć/ iż tylko dwie rydze należą do tego sposobu [dzielenia]/ pierwsza zwierzchnia ma bydź záwsze większa niż spodnia y zowie się wierzchna Rygá Mnostwo, druga spodnia zowie się Dzielnik [...]. GorAryt 32.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]