Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: MONETA, MONIETA

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. moneta; D. monety; C. monecie; B. monetę; N. monetą; Ms. monecie // moniecie; moniecie; ~ lm M. monety; D. monet; B. monety

Etymologia: <łac. moneta>

Znaczenia:

1. »tu zwykle zbiorowo: pieniądze«: Od tąd wszystka Moneta Srebrna y złoto unas wPolszcze w Gorę poszło. PasPam 187. Przez Inwencyią niektorych Subiektow Polskich Szelągi Wołoskie wprowadzono do Polski a Srebney y złotey monety wydano zanie tak wiele za Granice. PasPam 187. Minnic Obudwu tak Tynfowey Srebrney w koronie iako y szelęzney W X Litewskim, do początku Seymu. blisko przyszłego [...] zawarcie odkłada. A zeby ad iustum Valorem tez monety redukowane były. PasPam 209. W tymże rewersálnym diploma, prowizya ktorą sobie IKM. ex bonis oeconomicis ad vitae tempora odłożył: ábyśćie WM wyraźili i że in pactis conventis przyszłemu Panu podana będźie ásekurowáli/ ná tę prowizyą specificè oddźiela w Koronie Ekonomią Málborską Człuchowską/ i pułtorákroć sto tyśięcy z-Korony pensyi/ i żup Wielickich dobrą monetą; w WXL. Grodno/ i Cło támeczne. PisMów II 10. Przez chalerz iako drobną monetę rozumieią się pomnieysze grzechy, ktore każdy dłużnik wypłacać w Czyscu winien. BystrzInfGeogr B2.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dobra moneta »pieniądze pełnowartościowe, z wartościowego kruszcu«: Z mysliliscie sobie Minnicę Tynfowską we Lwowie abyscie zebrali dobrą monetę na pozytek swoy. PasPam 194. Toz P.P.Poborcy testantur ze wdibrey Monecie do Skarbu oddawali. PasPam 218. ▲ fałszywa moneta »pieniądze podrobione , sfałszowane«: Urgeant IchMSC PP Posłowie że by ci Authores fałszywey monety reddant rationem. PasPam 218.

2. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiMężney Krolowy Szwedzkiey Margárethy postępek/ ktora ná moniećie miasto Herbow/ albo twarzy Krolowey prásowáć Pudenda Muliebria kazáłá; ieśli gánisz postępek/ to wprzod wász zwyczay zgánić trzebá/ gdyż od Męszczyn to swoy wźięło początek. GorzWol 36.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ moneta angielska: Z gazet mię dniem dzisiejszym doszłych wyczytuję znaleziony u króla jegomości portugalskiego diament z sygnecików, podobno olbrzymowych, wypadły, ważący dwadzieścia i dwa miliony szterlingów monety złotej angielskiej, czyniący szterling kóżdy talarów kurant sześć. RadziwHDiar 30. ▲ fałszerz monety (sz. zm.): Fałszerz monety/ Paracharacta, vel Paracharactes [...]. Kn 172. Rozboynikow w kole kości żywcem łamać, falszarze monety, Swiętokradzcy, Podzegacze, Czárownicy żywcem paleni bydź maią. ChmielAteny II 237-238. 55. ALEXIUS I. Comnenus, Isaacius Andronicus, Bracia, y Siostr ich Mężowie, uczynili dyspozycyą Państwa Rzymskiego, aby wszystkim im pewne prowenta z reszty Cesarstwá były co rocznie dane, a przy Alexym, aby był Tytuł Cesarza, ktory słabe maiąc siły y Skarb, stał się zdzierczą y Monety fáłszerzem, miedzianą za Złotą y Srebrną kuiąc, a złotą od Poddanych biorąc. ChmielAteny1755 I 479. Fałszerz [...] fałszerz monety [...]. T III 331. Niepamiętał Król ten, że spoufalenie z temi imionami, zawsze byłoby niebeśpieczne! Dotego: cel prawdziwy Fałszerza monet, iest zysk, niegodziwy wprawdzie i nieprawny, ale aby mu nienawiść ku Królowi do tey zbrodni była powodem, nikt tego twierdzić niemoże! BlackOstrowPrawo 121. Przewiezienie monety metallowey wieleby kosztowało i trudniey daleko byłoby ią wprowadzić. Jeżeli więc we wszystkich Kraiach trafiaią się fałszerze monety złotey i srebrney; czegoż się dopiero obawiać nie należy od fałszerzów takiey monety, która czyni niezmiernego zbogacenia się nadzieię, większey daleko liczbie osób, z mnieyszym ryzykiem, a z większą łatwością? GawrUwagi 37.