Słownik XVII wieku

Słowniki:
SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?) nie notują

Formy: lp M. m moskiewski; ż moskiewska; n moskiewskie; D. m moskiewskiego; ż moskiewskiej; B. m nżyw moskiewski; ż moskiewską; N. m moskiewskim; Ms. m moskiewskim; n moskiewskim; lm M. mos moskiewscy; nmos moskiewskie; Ms. moskiewskich; ~ odmiana niezłożona lp C. m albo n po moskiewsku

Znaczenia:

1. »odnoszący się do Rosji, Rosjan«: Moskiewska ziemiá/ iest po wielkiey części zágęsczona lásámi y pusczámi wielkimi/ tákże y błotámi. BotŁęczRel III 55. A wałuiew w osmi Tysięcy ludzi Moskiewskich komunnych ktorym naibardziey Suiski ufał poszedł za naszęm woiskiem, a wszędzie gdzie przyszedł kopał sie y grodzieł, nasi umykali sie ku Smolensku, az na ostatek we dwoch mil od naszych stanoł pod Carowem Zamieściem, y takze iako zwykł okopał sie y ostrozył. MarchŚcibHist 23-23v. Nuż i moskiewscy posłowie, Traktując zgodne przysłowie, Byli tam [w pałacu Adama Kazanowskiego, Marszałka Nadwornego Koronnego] bankietowani I złotem udarowani. JarzGośc 43. TO też Goniec Moskiewski ná A[.]dyencycy proponował/ áżeby Krol nász Wielkiego swego Posła wzáiemnie do Moskwy posłał/ wedle opiewánia dwudziestego y siodmego Artykułu/ ostátniego przymierza między námi záwártego. MerkPol 142. Dawnieysze to rzeczy, niechay bliższe godzi mi się wspomnieć, co Dziad moy czynił dla Rzeczypospolitey, y dla przysługi S.pámięci Oyca Krola I.Mci osobliwie pod Moskiewskie, Inflandskie Expeditie, Orszakámi niemáłymi ludzi stáwiáiąc, Corągwie, Pułki, własnym kosztem záciągnione, ná usługę tego Krolá. I.Mci y Rzeczypospolitey posyłáiąc. LubJMan 5. My im powiedali o okazyiey y zwycięztwie Oni tez nam iako się dorozumiewali tego kiedy kommissarze Moskiewscy Uciekali. PasPam 99. Słyszycie Strzelanie Słychac y głosy Moskiewskie. PasPam 112. Komissarze też nasi, ktorzy do Wilna byli wyprawieni, aby owe z Carskiemi Officyalistami konkludowali Pakta znać dali, że siępowracaią z niczym nazad, bo Moskiewscy Pryncypałowie na dzień naznaczonych Traktatow nie ziechali. Dla czego Moskwa z Litwy poszła nazad skwapliwie, a tym czasem Woyna gruchneła straszliwa. HistBun 50v. Gwarancya Moskiewska na tym traktacie powinna bydź w wielkiey aprehensyi. KonSRoz 45. Broni ręcznej i moderunków żołnierskich pruskich, cesarskich i moskiewskich było od pełności, od dezerterów pierwszych dwóch wojsk w Polskę uciekających i od wszystkich trzech zdobytych Polakom za bezcenę przedawanych. KitPam 80.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ car moskiewski: [Dymitr Samozwaniec] podsycony Ludźmi nadwornemi [Jerzego Mniszcha] pojechał na Stolicę po śmierci Borysa i łatwo był przyznany na Cara Moskiewskiego [...]. ŁubHist 74.

2. »używany, wyhodowany, wyprodukowany w Rosji; pochodzący z Rosji«: Latarń rogowych, moskiewskich, cztyry. InwKorGęb 115. Niepoznali go Bo y Bachmat zdobyczny y w kołpaku Moskiewskim z perłami. PasPam 91v. Oddał mi tedy owego konia Slicznego, ktory był nie Moskiewski ale tych Ruskich koni czerwono gniady rosły. PasPam 96. Lataią Francuskie Talery lataią Ruble y Deniuszki Moskiewskie. PasPam 148v. Ieden dragąn miał okrutny berdysz Moskiewski. PasPam 156.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ anyżek moskiewski: Weźmi [...] Anyżku Moskiewskiego czyli Badyanu Połłota. BeimJelMed 496-497. Weźmi [...] Badyanu lub Anyżku Moskiewskiego (wniedostatku i swoistego) ćwierć łota. BeimJelMed 538. ▲ bandolet moskiewski: Bandolet Moskiewski gwintowany, z krzosem z poduszeczką. ArchRadziw 1638 79/2, 5.

3. »odnoszący się do języka Rosjan«: Ieden nasz Towarzysz umiał exprimere [wyrazić] mowę Moskiewską [...] Pyta niemasz tu Lachow. PasPam 98.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ charakter moskiewski: Charáktery albo sposoby pisania są dwoiakie: ieden Ruski y Moskiewski, Drugi Dalmacki, albo Hieronimow. ChmielAteny II 746.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ rum moskiewskie: Ra-pontyk/ Rum Moskiéwskie [...] Radix Pontica [...] Rha-ponticum [...] Rhacoma [...]. Kn 910. Rum [...] rum ziele, neut (rhaponticum vulgare) gemeine Rhapontic. rapontic vulgaire. rum Moskiewskie, rapontyk. Rhapontic, Pontische Rhapontic, so in Russland am Flusse Rha wächst. rapontic du Levant, qui croit en Moscovie le long de la riviére de Rha. *rum Tureckie. Rhabarber. de la rubarbe. T III 1940. ▲ mila moskiewska: Gdyż według niedawney w Moskwie ordynacyi stanęło; Aby iedna mila Moskiewska liczyła tylko sązni 500. Ktorych sześć wchodzi w iednę milę Polską á 4. Włoskie. BystrzInfRóżn Z2v.