Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Formy: cz. ter. lp 1. os. muszę; 2. os. musisz; 3. os. musi; lm 1. os. musiemy; 2. os. musicie; 3. os. muszą; ~ cz. prze. lp m 1. os. musiałem; musiałem; musiał; 3. os. musiał; ż 1. os. musiałam; 3. os. musiała; n 3. os. musiało; lm mos 1. os. musieliśmy; musieliśmy; musieli; 3. os. musieli; nmos 3. os. musiały; ~ tr. przyp. lp m 1. os. musiałbym; 2. os. musiałbyś; 3. os. musiałby; musiałby; ż 1. os. musiałabym; 3. os. musiałaby; n 3. os. musiałoby; ~ tr. przyp. prze. lp m 1. os. musiałbym był; 2. os. musiałbyś był; 3. os. musiałby był; ż 3. os. musiałaby była; n 3. os. musiałoby było; lm mos 3. os. musieliby byli

Znaczenia:

1. »być zmuszonym okolicznościami; mieć obowiązek«: Musielismy wyiechac przeciwko chorągwi. która nadchodziła że by ią wprowadzic. PasPam 81v. Sapieia tez dla wstydu musiał się Łączyc z nami. PasPam 99v. Kazano oddawać więzniow y musiałęm oddac. PasPam 100v. Gdy by Bataliią Przyszło wystawić w Nową kompaniią Z prostego gminu musieli by byli Ludzi sposobić. PasPam 110v. Nie bardzo mieć za złe potrzeba choc kto za zalu siła wymowic musi. PasPam 141v. Ci zdraycy siła nąm pod nos kurzą zaczym y my tez musięmy dla złych ludzi y o pocciwych opacznie porozumiewać. PasPam 150. Musieli tedy dać 130. koni. PasPam 169v. Potym rzecze do Senatorow muszę się trochę wrocic. PasPam 173v. Musiałęm bydz choc mi się niechciało Regalistą. PasPam 197v. Niedosyc ze iuz wyprawę dasz y postanowisz, Ale musisz zawsze dawać do klasztora. PasPam 247v.

2. »wskazuje, że czynność czasownika, z którym się łączy jest prawdopodobna, np. musiałbym mieć = zapewne, niezawodnie, przypuszczalnie miałbym«: Przyznam się że by mi cięszką musiała przynieść konfuzyią na mnie prostaka włozona od Officera mego Prowincyia. PasPam 85v. Iest to rzecz prawdziwa że to musi bydz bolesno kiedy kogo iaka potyka dolegliwość. PasPam 136. Ia myslę sobie że to y droga daleka y trudna musi bydz funkcyia. PasPam 160. O Prowiant nie proszę, Bo wulicy stoię nay dostatnieyszey musi tu wszystko bydz. PasPam 168v. Musiała bym w tym miec Sumnienia skrupuł, gdy bym widząc W MM Pana affekt szczery, nie miała go podobnym oddawac affektem. PasPam 224. Kiedy są ci drąznicy to y krol musi bydz. PasPam 260.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ musi być »chyba«: Sąm deklarował że to [wesele we Wstępną Środę] bydz niemoze, Ale iuz to musi bydz do Maiu. PasPam 221. Nie moze bydz [...] Seym bo ten per Nuntios terrestres A Tutota Respublika y kozy sobie iest Posłęm. Ale musi bydz koło Generalne poniewaz Rzpta in Armis existit. PasPam 241.

3. »Musiało się = trzeba , potrzeba (było)«: Spoyrzawszy na owę nędzną to się musiało dać Iałmuznę. PasPam 57. Powiedziałęm ze Herbowny tylko ale nie krewny [...] w takiey okazyiey iuz się y swego tytułu y krewnosci musiało zapierać. PasPam 182.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Musiáło by słońce ináczey chodzić. KnAd 737. ● Podź robić. O nié mogęć chodzić. Podźże iéść. Toć muszę leść. KnAd 164.