Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zaprzeczenie, twierdzenie, że coś nie jest zgodne z prawdą«: Więc o Janie kto iest iakim będźie ná pusczy Quis erit? záwczásu przestrzegąm nie pytáć się Iego samego, bo się z nim w tym punkćie nikt nie dogada, y Fáryzeuszow y szczerze pytáiących się iedną negacyą zbędźie y odpráwi od śiebie: Non sum Christus, non sum Probeta, non sum Elias. RobWAPróba D. Lecz nie zabierając złotego czasu Potoccy, osobliwie pisarz koronny (teraźniejszy wojewoda wołyński), ruszyli się z miejsc z posłami bełskiemi, a wziąwszy Leduchowskiego podkomorzego krzemienieckiego, okrzyknęli marszałkiém i między senatorami posadzili; czemu posłowie z krakowskiego contradixerunt, że się aż Leduchowski musiał na swoje miejsce wrócić. Nie z osoby ta negacya była, ale że się to zdało impositivum quid, co Michałowski i Łętowski wywiedli dość szeroko, excurrendo in encomia Leduchowskiego, a potém prosili o radę, jako obierać marszałka, czy w polu viritim zjechawszy się województwa do kupy, czy tam zaraz na owéj sessyi w kościele. OtwFDziejeCzech 243. A lubo Concilium Trydentskie Regula 9. Zakázuie predykcyi o ewentach przyszłych przypadkowych, y tych ákcyi, ktore od woli ludzkiey dependuią, tákowych mowię predykcyi, ktoreby co pewnego w ziszczeniu zamykały. Nie idzie zatym, áby to Concilium tym samym pozwalało predykcyi lubo koniekturalnych tyczących się woli ludzkiey. Bo negacya iednego nie iest affirmacya drugiego. BystrzInfZup 25 nlb. Te słowko Si, w Hebrayskim texcie iest znakiem zadumienia, czasem negacyi y przysięgi. ChmielAteny III 598. Moie zaś trzęsienie głowy, ktore mi gibanie się wozu na tę y owę sprawowało stronę, sądził być negacyą. GelSzymańListy 11.

2. »zaprzeczenie, odwrotność; nieistnienie«: Iam o Pánie moy przepáśćią niczego; Ty záś iesteś przepaśćią wszelákiey Istoty: álbowiem w człowieku końcá niemasz żadnego negacyi. Człowiek nie iest Anyoł/ nie iest Niebo/ nie iest słońce/ nie iest mieśiąc/ nie iest gwiazdá/ nie iest złoto/ nie iest srebro: etc. Bog záś przepáść istoty; bo w Pánu Bogu iest eminenter Anyoł/ człowiek/ Niebo/ Słońce/ Mieśiąc/ etc. y wszystko bez końcá. BaranNot 17. Swiatłość iest kwalitatywa wynikaiąca z elementu ognia lub iakiego luminarza, sporządzona od Autora nátury dla oka ku widzeniu rzeczy materyalnych kolorem nadanych. Jáko się dostateczniey mowiło w informácyi Cosmograficzney o zmyśle widzenia. Umbra według niektorych Filozofow liczy się między negacyami, iż iest karencyą swiatła, dla interpozycyi rzeczy cięmney między swiatłem. ktorego zdania był S. Augustyn mowiąc. Kto pilno uważa co są cięmności, nic więcey nie znaiduie, tylko absencyą swiatła. BystrzInfElem R4v. Atoli fundamentalniey według innych Phizykow, umbra, iest kwalitatywa pochodząca od rzeczy przez się ciemnych, przeciwna swiatłości. Gdyż umbra da się widzieć, mierzyć, w tę lub owę figurę się formuie, według figury rzeczy, ktora cień rzuca. Co służyć nie może negácyi álbo karencyi rzeczy, ktora w sobie nic nie iest. BystrzInfElem R4v-S.

3.jęz. »przeczenie«: Niech się wyrwie iáki łácinńiczek nasutulus, y będźie chćiał popráwić S Doktorá/ ábo w tym mieyscu táxowáć errorem librarii; y rzecze/ że tu nie trzebá tey negáciy było/ Voluptas non praeterita, ále miáło bydź bez niey/ Voluptas praeterita, żeby sęns był; z roskoszy ktora przeszłá/ iuż nic niemasz/ Voluptas praeterita, nulla est. LorKaz 155. Ieżeli mu sie záś przydáie negácya, to sie tym porządkiem ukłáda nie odchodź ne t'en vas point MalGram 155. gdy sie czas ninieyszy bierze z negacyą tak: nie mogę; to Fráncuzi zá tę frastykę zażywáią słowá Sçavoir w czasie przeszłymm, tak: je ne Saurois pas MalGram 162. Negácya ne, ma mieyscé záraz po nominátiwie, a druga áż po słowie MalGram 175. W czásách skłádánych negácyé point pas jamais maią mieyscé między słowem posiłkuiącym, y między Supinęm MalGram 186-187.