W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2025
NEGOCJANT rzecz. m
Słowniki:
SWil, SW, SJP notują jedynie w zn. 'ten, kto prowadzi działalność handlową na większą skalę'
SStp, SXVI, Kn, T, L nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1666
Formy: lp M. negocjant; ~ lm M. uż. osob. negocjanci; C. negocjantom; B. uż. osob. negocjantów
Etymologia: <łac. negotians>
Znaczenia:
1. »ten, kto prowadzi działalność handlową na większą skalę; kupiec«: Regencya Moskiewska przez Sekretarzá swego Mágistratowi tutecznemu tę uczyniłá deklárácyą iż zaszło anterius między Moskwą á Gdańszczánámi dyfferecye w zápomnienie wieczne puszcza, życząc w dobrey záwsze z sobą zostawáć hármonii y spodźiewáiąc się tego wzáiemnie po Mágistraćie. Tá deklárácya osobliwie negocyántom wielką rádość causavit, z rácyi że pretendowáney táż Regencya u Mágistratu niemogłszy dostąpić satysfákcyi, posłáłá byłá ordynáns po wszystkich Portách swoich, áby wszystkie navigia Gdańskie przytrzymáć. KurierPol 1730, 11, 39. A to wkroćiwszy z niemi w Traktat kommercyonalny modo transeunter, iako się etiam y w Zagranicznych Państwach praktikować zwykło, ile Ciż Negocyanći Miasta Torunia offiaruią śię de novo Handle korrespondencye swoie reassumere; Y one za Grancie Polskie, do wszystkich Krajow Europeyskich extendere; śięgaiąc tam po rożne Sortymenta nowych Fabryk Towarow na składy swoie Toruńskie tak wielą Konstytucyami postanowione; Tudziesz przez partykularne Traktaty swoie, y Korrespondencye z Cudzoziemskiemi Kapitalistami; Onych do tego przywieść, aby Kapitalia swoie w Towarach applikowali na Depositorium Miasta Torunia ktore transeunter per Regnum do tegosz swego Składu wyprowadzać y sprowadzać będą, To iest od Granic Niższego z Wyższego Sląska y dalszych Niemiec ad Regnum na Komorę Zdunską y Wschowską; Extra Regnum zaś do Torunia na Dybow, y tak z Torunia nazad na Dybow, ad Regnum. CzapJWiad A-Av. GDyśmy na zwyczayney schadzce naszey zgromadzeni byli, uczyniona była wzmianka de fide Punicâ, na co rzekł Baron Kowerli: nietrzeba się dziwować temu, iż Karthaginczykowie byli niesłowni, wiemy albowiem o nich z historyi, iż czasu swoiego wszyscy prowadzili handel y za naysławnieyszych Kupcow świata uchodzili. Z tąd wziął pochop przeciw Negocyantom powstawać, twierdząc: iż ten rodzay ludzi gotow chwycić się nayniegodziwszych sposobow, byleby dogodzić mogł chciwości swoiey. Monitor 180. Co się zaś Bankierow i Negocyantow tycze, nie sądziłbym nigdy bydź rzeczą z Interessem zdrowey Polityki zgodną, pod Poboczne Podatki Tychże podciagać; bo Podatki nie mogące bydź stosowne do Proporcyi niewiadomych Ich Dochodow, byłyby Podatkami Arbitralnemi, niesprawiedliwemi, i odstręczającemi tychże od zamieszkania w Kraju. Bankierowie i Negocyanci głownemi są Ajentami Bogactw Krajowych; Ta Klassa Mieszkańcow bardzo iest użyteczna Krajowi przez to samo, iz Ci, nieprzestannie przez własny Interess z Dobrem Kraju pracują, á przeto są użyteczni. DembowJPodat 64. Lecz i w tym przypadku dwie znayduię z sobą walczące przeciwności, będące temu Projektowi na przeszkodzie; jedna ze strony samychże Bankierow, ktorzyby gotowi byli większą nierownie Summę w przypadku gwałtowney jakiey dla Kraju okoliczności do Skarbu Rzepltey ofiarować, jakby pod Taxę (acz dobrowolną) podpadać: drugą, ze strony tych wszystkich ktorzy nie znają co to iest Bankier, Negocyant Kredyt, Wiara publiczna, nakoniec i Ufność, ktore koniecznie i nieoddzielnie z sobą są spojone. DembowJPodat 65-66. POWIETRZE MOROWE. Niektórzy kraiopisarze utrzymywali, że powietrze bierze swóy początek z Egyptu; ale to mniemanie zasadzone na przesądach błędnych okazuie się bydź nim przez rzecz samą. Negocyanci Europeyscy mieszkaiący po kilkanascie lat w Alexandryi zapewniaią zgodnie z Egypcyanami, że mór nigdy nie pochodzi zwewnątrz kraiu ale zrazu pokazuie się od brzegów Alexandryi; z Alexandryi przechodzi do Rozety, Kairu, Damietu, i reszty Delty. VolnNowicOpis 81. Opinia wkorzeniona fatalizmu, a bardziey ieszcze barbarzyństwo rządu, dodotąd wstrzymały Turków od zasłonienia się przeciw temu biczowi morderskiemu: przecież pomyślność zabiegów, którą widzieli między Frankami zrobiła od nieiakiegoś czasu wrażenie na wielu z pomiędzy nich. Tym imieniem nazywaią Turcy wszystkich Negocyantów Europeyskich. VolnNowicOpis 85.
2. »ten, kto prowadzi rozmowy mające doprowadzić do porozumienia«: Potzebowano[!] po mnie pod Seym ten, zgubą Wolnośći y spráwiedliwośći pámiętny, żebym znowu przez tychże Negotiantow, co y pierwey wszedł w táiemne tractaty; żebym pozornie przez Senat, á priwatnie przez Confidentow tráctował. LubJMan 41-42.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: AW