Słownik XVII wieku

Słowniki:
SWil (Nenja), SJP (nenia) notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SW nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. ż nenia; n nenie; D. ż Neniej; B. ż nenią; N. ż nenią; ~ lm D. ż nenij; B. ż nenie; n nenia; N. ż albo n neniami

Etymologia: <łac. nenia>

Znaczenia:

1.mit. nazwa własna »rzymska bogini żalu po zmarłych«: Był záś zá braną Viminalis Kośćioł Neniey: bo rozumieli że tá Bogini miáłá bywáć przy nárzekániu y lámentach/ ktore czynili nád umárłemi. CezPiel 40v.

2. »utwór żałobny, lament«: Zaczni, Euterpe, lament i neniją, niech z oczu wargi strumieniem deszcz piją, dokąd Ojczyzna, roztarchawszy włosy, narzeka tymi rzewliwymi głosy: Wzięłaś, Niezgodo, górę nieszczęśliwa, oto już szabla we krwi własnej pływa, czy-li jej jeszcze gardło twe niesyte, aż stoczysz znowu wojska nieużyte? MiasKZbiór 182. NA POSTRACH TURECKI NENIA MiasKZbiór 236. W tymeś nieszczęsne Wilno! nie dawnoś z tryumphem do swych progow Cecila Renatę wprowadźiło. A teraz z Naeniámi/ z Threnámi/ z miástá Koronę iey y berło ná trunie wyprowádzasz. WojszOr 36. Nie pewny tedy w śmierći Kálendarz/ pewnieysza Prima Aprilis, ktora nie iednego oszuka/ nie iednemu wesołe hymenea/ w smutne Naenie przemieni. WojszOr 86. Na ich miejsce wyje Głucha w dzwony Nemezys okropne nenije, A Bellona płomienie zelżywszy okrutne, Po obozie rozrzuca Amaranty smutne. TwarSRytTur 38. Toż i miasto poduszczy, żeby także na tę Niniejszą uroczystość, inszą wzięto szatę: Nie w której po żałosnych dopiero popiołach Wielkiego Przyjemskiego w ciemnych swych kościołach, Głuche wyło nenie, ale zwykło w jakiej Wieszać więc po teatrach tryumfalne znaki. TwarSRytTur 125. A ći ktorzy polegli/ po rádośći swoiey jęli w lochách podźiemnych śpiewáć/ te nie wesołe threny/ y żałobne naemiae[!]. BanHist 36. Záczym poprzestań iuż tych smutnych trenow y naeny śpiewać/ ktoregom w tákich/ y tak ćięszkich moich porodźił poleźćiach/ á nie czyń mi krzywty dey ták wielkiey [...]. BanHist 171. A zátym iák dźiki Sphinx iákieś gadki skłądasz, Y prożne słow nenie przedemną powiádasz. DamKuligKról 12. Skonczyłas swe sceny Nuć przynaymniey Threny I serce klęską strapione okrutną Vkoy nenią záłobną, y smutną. ChrośTreny 21. Ach iákie odmiány! Tám trele, paeány, Tu smutne threny, praefiki, nenie Głucha Nemezys po dzwonnicách wyie, On czásiák by niebył, Ták zniknął y przebył, A grobu termin nie minął ostátni Asż zła Atropos nágnáłá do mátni Lutni moiá lutni, Niemozesz gráć smutni Iako przestawszy zyć, y oraz nucić, Zczego do zgonu przyidzie mi się smucić. ChrośTreny 24. NIewiem, czyli się kiedy smutne łzy tráfiło Junonie toczyć? álbo rzewnie się kwiliło Złote Febusa oko? czy śliczna Helice Cięszkim swe kiedy żalem zbroczyłá źrzenice? Niewiem czyli się Niebu, Nenie żałobne Nucić godźi? LeliwaHrab A. [...] Milszá po zawieruchach zwykłá bydź pogodá, Po płáczu śmiech, po cięszkiey niewoli swobodá, Patrzże,! (rzeką Boginie) Polsko, że twe szlochy, Dáremnie ná pełniáły Awernowe lochy; Dármoś żáłobne treny, y smutne Nenie Jęcząc nućiła: darmoś ná nas twe furie Wywieráłá: iák byśmyć świáteł zazdrośćiły, Ktoreśmy iáko widźisz piekniey objaśniły. LeliwaHrab D. Gorzkie intonuiąc nenia z płaczliwey toni zachmurzoney nie wypogodził zrzenicy. MikSil 129.