Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: NIKT, NICHT

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1628

Formy: lp lp M. nikt // nicht; D. nikogo; N. nikiem // nikim; Ms. nikim

Znaczenia:

»żaden człowiek«: Tam lada chłop połacinie mowi a po Niemiecku rzadko kto po polsku nikt. PasPam 63. Asekretu przed nikim na Swiecie niespusciłęm się. PasPam 73v. Widziałęm że nikogo zywcem niepuszczono. PasPam 90. Panny Sladkowski pewnie przedemną nicht niewezmie. PasPam 221v. Tom poszedł znią [wydrą] bo ona zanikiem oprocz mnie niechciała Iść. PasPam 253v. Poszło ich kilka w sady ni kogo porwac niemogli. PasPam 268V. Przedni snycerz, odpowiem, niezrównany z nikiem. PotFrasz1Kuk II 23. Już tedy sam, jak rzekłem, jak biedna owca w zębach wilczych zostałem się w Nowogródku, nie mając w nikim, tylko w jednym Panu Bogu, wszystką ufność i nadzieję. MatDiar 760.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ nikt na świecie: Nikt na Swiecie chocby znaypotęznieyszą flotą niemoże przechodzic na Ocean ex Mari Baltico. PasPam 70v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Nikomu nie groz, bo to białogłowska. JaśDict 116. ● (war.) Zaden niemoże dwiemá Pánom służyć/ Abo iednemu zechce się przysłużyć: Abo drugiego schowa nienawiści/ z obudwu rázem trudno wziąć korzyści. TwarKPoch G3v. Zaden sługá nie może dwiemá pánom służyć/ gdyż álbo jednego będzie miał w nienawiści/ á drugiego będzie miłował; álbo się jednego trzymáć będzie/ á drugim pogárdzi. Nie możecie Bogu służyć i mámmonie. BG Łk 16, 13. Powiedzieli [mieszczanie] że Niemoze nikt dwiema Panom Służyc mąmy tez teraz swoich Panow ktorym się wysługuiemy. A Stał tam Litwy Pułk. PasPam 166v. ● od przysł.: W odmęcie ryby najlepiej się łowią W tym odmęcie nikt ryb nie nałowi. PasPam 138.