▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ nie tak dalece: PasPam 153. ▲ albo nie [...] albo nie: Owo iest Xiąze Io MSC Michał czemusz go nie mamy mianować. Albo nie zdawna Wielkich [Xiąząt] Familiiey? Albo nie godzięn korony. PasPam 232v-233. ▲ nie [...] inaczej [...] tylko: ▲ nie tylko [...] ale (też i): ▲ nie [...] ale [...] tylko: ▲ nie tylko [...] lecz:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ nie darmo »nie bez powodu«: Słychac strzelanie y bitwę iakąs zaraz tedy ryscią poszło Woysko Zaraz domyslilismy się ze niedarmo. PasPam 112. Pan kanclerz wziął z [s]karbu 6000 Zło. iuz to niedarmo. PasPam 184.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ nie móc się wydziwić »nie móc wyjść z podziwu, dosyć nadziwiwć się«: Wydziwić się niemogą Rzymianie Swoiemu Maryuszowi. PasPam 274. ▲ przedtym póko [...] nie: Był od Chowanskiego poimany przed tym puko my z Czarnieckiem do Litwy nieprzyszli. PasPam 179v. ▲ celu nie minąć »trafić«: Sławny Oradynie: Ciebie słucháią strzały/ y każdego Celu/ kiedy chcesz żadna z nich nie minie. TasKochGoff 189. ▲ nie w porę coś zrobić: Tegoż doszedł List od ImPana Szela, ktory donosi Iz Przybył do Grodna do ImPana Stanouniczego ratione Stancyi, w Czym się Exkuzował pierwiey że nie w porę ImPan Szel przyiechał [...]. SapADiar 116.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ słowa jednego przemówić nie móc: ◆ czas nie pozwala na coś komuś »ktoś nie ma czasu na coś, ma zajęty czas czym innym«: Zacną Woiewodztwa Mazowieckiego porodzili się Szlachtą ktorych urodzenie choc bym wywodzic chciał niemogę bo mi niepozwala czas. PasPam 86v. ◆ ledwie szyje nie złamać: ◆ nie samemu chodzić »żyć z kimś w konkubinacie«: [Zofia Piwowarska] sobie przyjena pielgrzyma i mieszkała z nim jak z mężem [...] aż się sama przyznała, jakoby nie sama chodzi. KsJaz 164. ◆ włos komuś z głowy nie spadnie »nie stanie się komuś nic złego, nie dozna ktoś żadnej krzywdy«: Y Włos y zgłowy niespadnie bez woli Bozey. PasPam 53v. Tu tobie y włos zgłowy niespadnie. PasPam 77.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Lecie mi go nie chłodź/ zimie mi go nie grzey. RysProv VIII, 3. ● Mieyska przyiaźń konwie ná piwo á rożná ná pieczenią nie bronić. RysProv IX, 2. ● Chłopiętá nigdy nie vrostą. RysProv II, 3. ● Kto się opsá y o chłopcá nie weźmie/ nieweźmie się y ożonę. RysProv VII, 6. ● Nié dármo chłopká pan czéstuié/ dobrzé to nędznik wnét poczuié. KnAd 811. ● Pánowié nic nié robią/ á dobrzé się máią: A chłopkowié zaś/ robiąc ná onych/ wzdychaią. KnAd 819. ● Day Boże dobrą broń mieć/ á nigdy iey nie vżywáć. RysProv III, 8. ● Człowiék nié bydlę. Kn 133. ● Chłopiętom do sádu/ Białogłowie do táiemnic/ Kosterze do pieniędzy. Nie powierzay kluczy. ŻabPol B4v. ● od przysł.: Nie trafiłeś na dudka, znajdź sobie błazna. Nié tráfiłéś ná dudká. Naydzi sobié błazna. KnAd 668. ● Ná iédnę się broń/ obronę/ dowod/ przyiaciélá/ nié spuszczay. KnAd 529. ● Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36. ● Przedtym mowiono nie masz w kárczmie Páná/ Y godziło się chłopku pić do ráná. LamChłop A4. ● Bogáty zá vbogiego nie płáci. RysProv I, 6. ● Proznuiącemu nié przybywa choć bogátemu. KnAd 935. ● Dziédzicowi płáczącemu śmierci dobrodziéiá bogátego/ nié wierz. KnAd 225. ● Mądry Medyk vpátruie, áby wątrobę chłodząc, nie záziębił żołądká. FredPrzysł C1v. ● Bogátego ty nié máiętnością/ lécz vskromioną mierzay chciwością. KnAd 33. ● Kto słucha, nie błądzi. MorszAUtwKuk 341. ● Kto dobrze broi/ śmierci się nie boi. RysProv VI, 7. ● (war.) Zadna biesiádá nie może być bez błazná. RysProv XVIII, 1. ● Poki w niey Niedzwiedz chodzi, nie przedaway skory. PotWoj 139. ● (war.) Nié czyń się błaznem. KnAd 570. ● Nie broy Ráchemberku/ przed czásem zginiesz. RysProv IX, 7. ● Nié ládáś chłop/ pisarz/ etc. KnAd 610. ● Mnich niemowny/ kot niełowny/ gách wstydliwy/ gracż spráwiedliwy/ nigdy nie wskuráią. RysProv IX, 1. ● Iédná iáskołká nié czyni láta; nié czyni miástá iedná chátá. KnAd 309. ● Pánowié dáwnoby pozdycháli/ by iem vbodzy (chłopkowié) nié dawáli. KnAd 819. ● Przeto mowią: Nie tak sromotá, gdy mąż sam przez się błądzi, iáko gdy niewiasta mężem swoim rządzi. PetrSEt 19. ● Gwałtem wziąć może/ ále dáć nie może. RysProv III, 10. ● Tego trzebá hámowáć/ co się do broni porywa/ á co do mieszká/ tego nie trzebá. RysProv XV, 10. ● Kunsztarzá ábo błazná rádzi wszyscy słucháią/ lécz go zá przyiaciéla nie máią. KnAd 1304. ● Niemasz tak złey rzeczy zadney ktora by się na dobre przygodzić nie miała. PasPam 149av. ● Ktora go przed sobą nosząc nie vstrzeże/ druga zá nią chodząc pewnie nie vstrzeże. RysProv VI, 10. ● Trudno tego wodzić/ kto nie może chodzić. RysProv XV, 7. ● Podź robić. O nié mogęć chodzić. Podźże iéść. Toć muszę leść. KnAd 164. ● Kto się wádzi/ á nie biie/ Obiecuie/ á nie dáie/ Powiada/ á niewie. Táki niepewny chłop. ŻabPol B3. ● Do Białeygłowy grzeczney nie trzebá gospodarzá furyatá, Melánkolika/ chłopá marnego. ŻabPol B3v. ● Chłopá korcem nié miérzą. KnAd 63. ● Nié płáci bogáty/ alé wynowáty. KnAd 635. ● Kogo grzyzie mol zakryty/ nie wsmak mu obiad obfity. RysProv V, 8. ● Nie grzyź ze Diabłem orzechow. RysProv IX, 10. Nié gryź z czártem orzéchow. KnAd 598. ● Człowiék nié bydlę/ to iest/ nié ma żyć iák bydlę. KnAd 132. ● Niemand ist ohne Fehler/ (Gebrechen/) Żaden nie jest bez jákiego Błędu, (káżdy Dudek ma swoy czubek;). ErnHand 336-337. ● Nie bądź błaznem/ kiedy nie możesz być wielkim Pánem. RysProv X, 1. ● (war.) Nié czyń się błaznem gdyś nié iést. KnAd 564. ● Cená w mieszek nie idzie. RysProv II, 5. ● Niewiem bogate słowko, wiele nim zámkniesz, wiele zbędziesz. FredPrzysł D3v. ● Bogátego nié vczyni Ccze sércé/ choć pełno w skrzyni. KnAd 33. ● Inszy chárt porwie kotá, nie ten co dogoni. PotPocz 66. ● Wiecznie nie zyie, kto chodzi. OblJasGór 47. ● Nie o to ią bito/ że chodziłá w żyto/ ále że domá nie sypiáłá. RysProv X, 2. ● Chłopá łákomego/ Woru dziuráwego/ Gościa bez-wstydnego. Nigdy nie nászycisz. ŻabPol C1. ● Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Niéwstydliwy. Psu oczy przédał. Ni wstydu ni Bogá. KnAd 716.