Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »nieumiejętnie, nietrafnie«: Prawdá to iest/ kiedykolwiek Pan grzech odpuszczał/ karánie odeymował: ále nie záwsze/ kiedy chorobę odeymował/ grzechy odpuszczał. iáko też y przykład o onym śleponárodzonym pokázuie. bo od tego chorobę odięto: ále grzechow mu nie odpuszczono. (ácz też bárzo nie foremnie chorobą to názywa X. K./ że Máłchusowi vcho vćięto.) GosławOdp 38. Trzy rzeczy w człowieku nie foremnie spráwiono. 1. Dwie oczy przed sobą/ á pilniey by iedno zá sobą mieć/ żeby człowiek obaczył kto go ma z tyłu puknąć. FraszNow B.

2. »brzydko«: Nié foremnié go zowią. Iáko ćię zowią? álé mi odpuśććié/ Dudá. KnAd 594. Now Czerwcá/ ktory 26. (16) dniá prżypada około południá w 2. stop. źiemnego Byká/ pokázuie śię ku ostátkowi nieprzyjemnym/ á jákby wiátr z chmurámi chćiáł wzbudźić/ y mogłyby tesz z mokrośćią polátuiące grády/ y źimne deszcze/ plácmi spuśćić/ oprocz tego spodźiewam śię ják nawięcey żyzney nienagorszey pogody wiosenney. Ná wielu mieyscách bárzo nieforemnie wygłąda [!]! FurUważ F3.

3. »nieprzyzwoicie, niemoralnie«: SIła się/ Mikołáiu moy drogi/ tákowych Rzeczy v nas znayduie/ ktore nieforemnie Pachnąć muszą złey sławy smrodem nápuszczone/ Ktorych się własne dźieći od swych Oycow vczą. OpalKSat1650 51. A przecię niewiem co za ducha wemnie, Filozoficzna uwaga wskrzeszała, Ze, co się Kato zabił nadaremnie, Sentencya go moia potępiała, Iż to uczynił zle y nieforemnie, Ani ta sprawa mężowi przystała, Ktoremu sprzeczney znieść fortuny losy I należało mężnie wytrwać stosy. ChrośKon 249.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ coś powiadają o kimś nieforemnie »zarzucają komuś nieprzyzwoite zachowanie«: Náprzod że mu się trafia dobre ożenienie/ To iest bogate/ luboć coś tám powiádáią O Pánnie nieforemnie/ lecz to ieszcze mnieysza. OpalKSat1650 22.

4. »niegrzecznie, bez szacunku«: Czy jako nieforemnie i z nieposzanowaniem Posła waszego u Króla Jegomości odprawiono. NiemPam 203. Tak Iulian Cesarz/ choćiasz wiedźiał/ iż náń nie foremnie śiłá y swowolnie mowiono/ názywaiąc go/ to kozłem (ze brodę iákoby koźlą miał) to szczebietliwym kretem/ to małpą w purpurę vbráną/ y inszemi vszczypliwemi imiony; musiał ná czas iákoby nie słyszeć/ choć mu dosyć gniewno było. ChokRudAOdm 77. Nieforemnie, adv. unartiger, unanständiger Weise. grossiérement, indécenment, d’une maniére impoli. § zaćiera co nieforemnie wyrzekł. T III 982.