Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. m niemowny; C. m niemownemu; N. m niemownym; lm D. niemownych

Znaczenia:

1. »małomówny«: Inszemu [nauczycielowi], który był cichy, spokojny, niemowny, na dzieci łaskawy, szkołę dali. SaadiOtwSGul 201. Niemowny/ v. Máłomowny [...]. Kn 506. Niemowny. 1) der wenig redet. [...] 1) taciturne, qui parle peu. [...]. T III 991.

2. »nieelokwentny«: Niemowny/ v. [...] Niéwymowny. 1. Kn 506. Nie czyń tedy krzywdy niemowny Polaku Polskiey wymowie, nie podchlebuy ták bárdzo mniemáney obfitości obcego ięzyká FredPrzysł A2v-A3. Niemowny. [...] 2) unberedt. [...] 2) qui n'a pas point d'éloquence; qui n'est pas disert. T III 991.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Mnich niemowny/ kot niełowny/ gách wstydliwy/ gracż spráwiedliwy/ nigdy nie wskuráią. RysProv IX, 1. ● ● Kot niełowny, Chłop niemowny. VerdBłażSet 88.

3. »niemówiący«: Tym głuchych uszu, y ust; niemownych sekreta? Kluczem otwiera: nosząc w słowku go Effetá. PotPocz 115.

4. »nieumiejący (jeszcze) mówić«: Infans Niemowny SłowPolŁac 76.

Znaczenia niepewne:

: Kto niemownym formundrem jest, ten przy bytności kilu ludzi ma dać spisać, co jest, według szacunku. WilkGniewKutrz 161. [...] nie moiey to Głowy, nie mego błachego konceptu, dzieła te przypominać y mowić ná czym naydoskonalszych, y naydowcipnieyszych rozumow musiałyby szwankować perfekcye, áleć haesitanti y niemownemu, godzi sie iednak wdzięcznym zostawać, [...] DanOstSwada I, 144. Tak się więc niemownemu trafia człowiekowi, Że go potka sromota, potka go i szkoda; Wymownemu zaś nie tak przykra jest przygoda BłażSet. 15.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kot nié łowny/ chłop (ábo żak) nie mowny/ często głodny. KnAd 360.