W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2009
NIEROZUMNY przym.
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1606-1608
Formy:
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: bestia nierozumna (sz. zm.): Bestyie nierozumne, po ziemi złozone Wzdychaiące ryczenia wydaią, wzniesione Maiąc pyski do gory. DrobOpow 11. Bestye nierozumne/ á wzdy ktore się zparzą/ zgadzáią się z sobą. GorzWol 86. ▲ nierozumna bestyja: Nierozumne bestie z mestwa tylko maią Swą pochwałe y z rzatkich swych doskonałości. OpalKSat 71.
Związki frazeologiczne: jak(o) bestyja, jako bestyja bezrozumna, jako bestyja szalona, jako dzika bestyja, jako nierozumna bestyja »po zwierzęcemu, tak jak zwierzę, w odróżnieniu od tego, co właściwe człowiekowi«: Słudzy Księcia Jego Mości z góry tak dobrze ich [uczestników powstania przeciwko carowi] witali, że pięćdziesiętna liczba na pierwszym wstępie w pobitych wypełniona była. Na to mało jako bestye bezrozumne dbając, przecie na łupy padały […] a na nich potem zabijano. NiemPam 81. W rzece topili [Szkoci] onego Szkodczę Rzeczypospolitey/ iáko więc bestye szálone topimy. StarPopr 131. Iáko dzika bestya do klatki z kratámi ie[st] wrzucony/ támci vmárł [król duński Krystyernus]. BirkNagr 54. Iáko bydlę/ iáko béstya/ po béstyalsku. Pecorum modo, […]. More ferae, […]. In pecorum modum […]. More bestiarum […]. Kn 232. Chrystus Pan tryumphuie iádąc do Jeruzalem z tego/ iż ludzi grzesznych/ iáko bestyie iákie przemienił słowem Ewángeliey swoiey/ w ludzi rozumnych. StarKaz II, 292. Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164. Żyć też samemu, to jak bestya – jako Arystoteles mówi. MatłBabBad 188. Panowie ławnicy tylko z grzywien pić śmierdziuchę umieją, zgoła wszyscy jako nierozumne bestyje. MałpaCzłow 201. Obżarty iák bestya, z káżdym się poswárzy, Po pysku, y po bokach, często mu [pijakowi] się zdárzy. PromMed Przemowa, 2.. Krzywo przysięgáć, testámentá, legácye, ukrywáć, upiiáć się iak bestye z utrátą rozumu, drugich do tego przywodzić, […] Niektorym widzą się zá máłe grzeszki. DanOstSwada V, 22.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: nierozumne bydlę (sz. zm.): Lepiey się dáć rządzić bydlęciu nierozumnemu, á niż świátu. BirkNiedz 127 marg. Bieżał [Apsalon] z oburącz biiąc nierozumne bydle [muła]. DrużZbiór 118. ▲ nierozumne bydlę: Bog wszechmogący dał nam byt/ á byt nie táki iáki dał [...] nie rozumny[m] bydlętom. Lecz byt żywy/ rozumny/ Aniołom bliski. BujnDroga 357.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: