Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»pozostawanie w stanie czuwania, brak snu«: A zosobná przedtym przyiáchał był Pan Syndyk Ryski/ propter suas quasdam afflictiones et exilium, do mnie do Dynámentu/ y ten się muśiał zemną záwrzeć: bo iuż ináczey trudno było. lecz iż z obudwu nas dla niespánia śiły vstąpiły były/ nie mnieysza vćiechá z nich nam przybyłá. BiałłozorList A3. Lecz Francuzowie/ z nocnego zgiełku/ y nie spánia o ich drodze poczuwszy/ niemal ná dwá tyśiąca krokow od obozu/ w leśie/ mieyscu dosyć sposobnym y skrytym/ dwoię zdrádę zásadźili/ y czekali ich. CezWargFranc 111. Ale cżęśćiey v nászey wody przypada niespánie/ ániżeli chćiwość do spánia wielka: gdyż tá wodá máiąc w sobie śiárkę/ á pádnie ná głowę zprzyrodzenia goracą y suchą/ bez pochyby bárzo rospaliwszy y wysuszywszy głowę/ o niespánie przypráwi cżłowieká. SykstCiepl 180. Niestetyż, jak od ludzi różne szczęście moje: W niespaniu śmierć, we śnie mam żywot i pokoje! ArKochOrlCz III 44. A jeśli ty strzelać chcesz do tych, którzy są w fortecy, zawsze będą w bojaźni, żeby na nich nie upadły kule albo też, żeby im nie popsowali dachów na domach, tak przymusisz być czujnymi i zmordujesz niespaniem, ani też pewnym animuszem będą śmieli iść przez ulicę odkrytą od jedny baszty do drugiej na posiłek. AquaPrax 280. Niéspánie/ Czućie. Insomnia [...]. Kn 527. Vmartwiáiąc ćiáło swoie postem/ discypliną/ włośiennicą/ nie spáńiem/ y vpądániem ná twarz swoie/ przysposabiáiąc serce swoie/ rozmyślániem męki iego nadroższey/ dźiękowániem zá ták wielkie dobrodźieystwo/ y wyznániem niepráwośći swoich z obfitemi łzámi/ y zkruszeniem duchá/ żeby śmiele mogł z Dawidem świętym mowić: Factum est cor meum, sicutcera liquescens in medio ventris mei. StarKaz 54. Ten list zastał mię nie bardzo zdrowego z okazji samej absence Wci; przeczytany, tym więcej dodał okazji, że tę noc przeleżałem w ciężkiej gorączce, przy myślach, niespaniu i szagrynie (tak przykrym, że wierzyć niepodobna, aby dusze w czyścu ucierpieć więcej mogły), a to z tej przyczyny, że mi Wć najmniejszej nie dajesz deklaracji, co wzdy ze mną dalej czynić chcesz. SobJListy 360. Karánie ich zwyczayne iest/ bićie w pięty/ posty śćisłe/ niespánie długie/ czásem y co przykrzeyszego wynayduią. RicWielJMon 33. Czemu niektorzy zá uderzeniem w głowę wszytkiego zapominaią? Bo się w nich mozg zámieszał iż wszytkie obrazki poginęły ktore w nim były. toż może choroba spráwić, toż długie nie spanie, toż inne przypadki. TylkRoz 283. Odiąłeś y sen mi w niespániu/ Y smák zwykły w potráwách. TwarSPas 25[26]. Sam chory do Lwowa się wroćił, Hector Polski Ian z woyskiem spieszno ku nieprzyiaćielowi poszedł, y przed Oboz pod Chocim Turecki przystąpił śmiáło: nie wyszedł iednak przez dni kilka przećiw odważnym Kawalerom, w pole dla dumyli gardzącli garztką Sarmackiego Rycerstwa, czyli na większą czekáiąc potęgę (która mu na pomoc ćiągnęłá) na plac wynisć z okopow y fortyfikácyi swoie y ociągał się, dla tegoz gotowi ná placu Polacy, długi czas strawiwszy głodem zmorzeni, y niespaniem, za rozskazaniem Wodza na okopy Ochoczo, lub zmizernieni pośli szturmem, w dzięn S. Marcina. KołTron 295. Naprzod gorączká ustáwiczna, sucha, niespánie, oddech ćięszki, twarzy y oczu zápalenie, pod czás z obudwu oczu łzy płyną, suchość (przytym ciáłá) niezwyczáyna, Puls prędki, zápomienie się, rozum pomięszány, zkąd raz płáczą, drugi raz śpiewáią, wrzesczą śmiáłośc wielka, ręce drżą, uryná zápaloná á czysta. CompMed 93. Widzieć było czyli prywatne w Domu Iey nabożeństwo czyli w Kościele ná przykład innym publiczne, chociasz przy ziemney áeryi Ducha gorącością zapalone, przy nocnym częstokroć dla mortyfikacyi niespaniu, ranne, przy odwołuiących ná stronę Interessach nieprzerwane, ták stateczne iáko wszystkim do podziwienia przedłużone Tak cáłą siebie, tak oraz wszytką złota Macierzyńskiego Paktola to jest Szrzeniawy offluencyą, ná chwałę Boską wylała, kiedy nie tylko, swoim przedziwnym nabożeństwem, ále też, y świątobliwie Pańską boynością ozdobiła Domy Bogu y Świętym poświęcone. NiesKor II 4 nlb. PREPARACYA do poczytania w Regestr Kawalerow u Francuzow była według Iana Tyliusza, długie niespánie, czuwanie, kąpieli sprawowanie, przez to wyrażaiąc, że czystym sercem y podściwemi sposobámi do Kawalerskiey Godności przystępować mieli, na prac podięcie, y w cnotach się ćwiczenie rezolwowani. ChmielAteny1755 I 1044. Patrzcie iakiego cechu ludzie czynią mu sławę człowieka nawykłego do trudu: a to ztąd, że pod czas swoich rospust i rozboiow miał pogodę do wprawienia się lekce ważyć zimnem, głodem, pragnieniam, niespaniem, obracaiąc na sromotne swawole i zbrodniczą śmiałość sposoby dane człowiekowi, ażeby szukał niemi pracy i cnoty. CycNagMowy 38. Niespanie. das Wachen, Schlaflosigkeit. la veille, le veiller; l'action de veiller; insomnie. T III 1030. V. O Spaniu y niespaniu §. I. WolfTrakt 30. Gdy takowemi zamysłami bawił się Azys; dowiaduie się od Selamiry, że: Starania, które Zelia z wielką troskliwością czyniła dla swoiey Matki, przez czas długi choroby Iey, i ustawiczne niespania, w których trwała, były przyczyną tego Iey wynędzenia, w iakim się teraz pokazuie, ROZDZIAŁ VI. O! iakże dopiero stała się piękna, i szacowną Zelia w oczach Azysa! PowBliź 31-32. Porządek życia w zdrowiu. Ten Porządek zamykać będzie w sobie wszystko to, co się tylko dyetą nazywać może, i co do utrzymania życia i zdrowia ludzkiego koniecznie potrzebnym iest; to iest: Wybor powietrza, ktorym dychamy, Jadło i picie, Sen i niespanie, spoczynek i poruszenie się czyli Agitacya, wyproźnienia wszelakie, i naostatek namiętności umysłu. TisPerzPorz 1. Zastarzały bol głowy, rzadko bywa uleczonym, z głowy bolu pochodzi niespanie, niespokoyność, niezdatność, ślepota, lub zarastanie oczu obłudą cataracta, szaleństwo, kurczowate napinania, i nagła śmierć. PerzLekarz 169.