W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 18.09.2025
NIEWDZIĘKrzecz m, NIEWDZIĘKArzecz ż
Słowniki:
SXVI (niewdzięk, niewdzięka), T (niewdzięk), L (niewdzięk, niewdzięka; XVII), SWil (niewdzięka), SW (niewdzięk, niewdzięka) notują
SStp, Kn, SJP nie notują
Formy: lp M. m niewdzięk; ż niewdzięka; D. m niewdzięku; ż niewdzięki; B. m uż. nżyw. niewdzięk; ż niewdziękę; N. m niewdziękiem; ż niewdzięką; Ms. m niewdzięku; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. niewdzięki; B. m albo ż uż. nosob. niewdzięki; N. m albo ż niewdziękami
Znaczenia:
1. »niewdzięczność«: Cztery rzeczy z ciężkością człowiek musi znosić: Służyć długo, nagrody za to nie odnosić, Prosić nie wziąć, czuć niewdzięk swej wiernej posługi, Nadzieją być omylon czekawszy czas długi. NaborWierWir I 285. Służbâ nie wdźięką ẃzięta, pokorá zruszona, Cżęsto się mienią w źapał, niewinnosć śćiśniona. ŻabFor B3v. IAk do Mátki rodzoney/ ták y do Oyczyżny/ Wierną Ianie miłośćią winieneś bydź bliźny: A choć kiedy swą od niey odnieśiesz niewdziękę; Nie iusz mśći się. Ná Mátkę bo ktosz wznośi rękę? GawDworz 21. I kukułka nie kuka, bo skoro przymusi Na swe jaja ptaszynę, potem ją udusi. (Straszny przykład niewdzięku! za podziękowanie Na szubieńcę z piastunką, za myto karanie!) PotWoj1924 64. O, sroga ludzka ku Bogu niewdzięka, Że trzeba było na ich niedowiarstwa Z drogiej krwie Syna mojego lekarstwa! PotZmartKuk I 618. Ztych niebespieczenstw; że się oswobodził Caezar; mogłeś dać Bogom, Rzymie, dzięki Gdyby był tylko sam wto AEgypt wchodził I zajuszoney sam doznawał ręki. Boy ten; Pompejow zgonby był nadgrodził I uczynione Rzymowi niewdzięki. MayChrośSup 2. ROZMOWY LISTOWNE, Albo raczey, Wzáiemna Heroin Greckich z Káwálerámi Korrespondencya. Częścią rownym áfektem, częśćią tesz niewdźiękámi nádgrodzona. OvChrośRoz strona tytułowa. Y máiący dyskursu piękny pochop w ręku, Poczną z sobą rozmawiáć o tákim nie wdźięku, Jákim dźiś Sycylia zá odwáżne dźieła, Poliarcha, nágrody miásto nákarmieła. BarPotArg1697 60. Y ćiężar lekki, kto go z twoich ręku, Bez naymnieyszego przyimuie niewdźięku. ChrośTreny 11. Powiedz, co za przyczyna na taką niewdźiękę Wprowadźiła, że na mnie podnieść chćiałeś rękę? ClausŁopStyl 46. Teraz, gdy lud zbroyny Zbiera, spodźiewając śię okrutnieyszey woyny, Rowney jey na obronę, żałując niewdźięki, Temistoklesa pewnie oczekiwa ręki. ClausŁopTemis 1. Niewdźięczność. **Niewdźięk. Undanckbarkeit, Undanck. ingratitude, méconnoissance. § niewdźięcznośćią dobroczynne wiązać ręce; niewdźięcznośćią płáćić nie będę. T III 1046. Tak zawsze kto złemu daie, Przysługa się żalem staie, Miasto swego co pożyczysz, Niewdzięki za dary liczysz, Kłotnie, oprocz twoiey szkody, Prawne rodzą korowody, Pozwol na krok, iuż w te tropy W dom ci wniesie cztery stopy. FontJJakubWBajki 55. Pierwsza rzecz, co powie przyiacielowi, ktory mu pożycza pieniędzy, iż on mu nigdy nieużyczy w potrzebie; potym poydzie sam do niego, i z niewdziękiem mu wygadza, przymawiaiąc że ie ma za stracone. TeofPodosChar 39.
2. »rzecz niemiła«: W tey rozwadze swych nieszczęść, gdy tak utyskuie, Smierci woła na pomoc, ta też przystępuie, Pyta się czego od niey ten biedny chłop życzy? Pomoż mi drwa te nosić, o to na nię krzyczy, Ta mu odpowie: skończysz nie długo te ięki, Bez tego wszystkie leczy kres życia niewdzięki. FontJJakubWBajki 33.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: RB