W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2025
Warianty fonetyczne:
NIEWIASTKA, NIEWIESTKA, NIEWISTKA
Słowniki:
SStp (
niewiastka),
SXVI (
niewiastka, niewiestka),
T (
niewiastka),
L (
niewiastka, niewistka; XVI-XVII),
SWil (
niewiastka, niewiestka, niewistka),
SW (
niewiastka, niewiestka, niewistka),
SJP (
niewiastka) notują
Kn nie notują
Znaczenia:1. »kobieta«: A to więc nieznośna/ kiedy czásem gwoli świetckim ludźiom/ á pospolićie niewiastkom/ iuż nietylko Collekty (iáko sie mowiło) ále y niekiedy sámé Msze odmieniáią/ mieszáią/ y rozmáićie nádźiewáią [...]. PowodLit 62.
[...] Vikáryi wźiąwszy Naświętszy Sákráment/ przyszedł do cháłupki niewiastki/ w rzeczy doczesne vbożuchney/ ále w cnoty y w dobre vczynki bogátey [...]. ZwierPrzykład 92.
WIele tákich niewiastek co przysobie máią/ Diabłá/ iedno go w sobie czásem ćicho táią [...] FraszNow B.
A tu iuż miłe niewiastki/ bárzom rad temu/ żemi was przyszło nie tylko winem/ ále y sámym Hippokratem poić/ áboć ná potym duchy będźiećie miáły ostrzeysze/ ktorymi vpátrzyćie snádnie/ że my wásze rozmáite przypadki nie na iedno kopyto leczymy [...]. CiachPrzyp Iv.
Zadna herezya nie powstáłá iedno dla brzuchá y gárłá/ áby zwodźiłá niewiastki obćiążone grzechámi [...]. BirkEgz 5.
Tráfili przy iego łásce krzyże swe nieść/ nietylko owi wielcy Męczennicy/ ále y słábe niewiástki/ y niedorosłe dźiewczęta/ y máłe dźieći/ ktorzy temi świáta márnośćiámi cále wzgárdźili/ y krwią włásną ná okázánie swey ku Bogu miłośći wyláną zápisali. BujnDroga 329.
FEMMELETTE, (prononcez famelette.) subst. foem. (Petite femme qui n'est autorement cosiderable.) Muliercula, ae, foem. Cicer. KOBIECINA kobietka, niewiastka podła niewiasta kobiecisko. DanKolaDyk II, 20.
Coż gdybym ci pokazał Capanę nie iedną Za wyrok BOSKI, lossy y Fortunę biedną Maiącą, y szydzące z piorunow niewistki Opatrzność BOSKĄ lżące niewierne Deistki, O BOGU trzymaiące iak Mędrek szalony Ow Atheusz Łyszczyński, żywcem więc spalony, (Ale dawszy tey pokoy, ktora przez swey chlubę Mądrości głupiey, idzie na przepaść, ná zgubę) A czyżemci opisał, dziwackie rozliczne Kapryssy więc maiące Damy Fantastyczne? ZałJAPróba 75.
Niewiastka. Welblein, kleines Weib. femmelette; petite femme. T III 1047.
[...] w roku 1528 Krol zaś widząc że pospolstwo za złe má, iż dla iedney prześmierdłey náłożnicy, z ták świętą Krolową szuka rozwodu: dnia osmego Listopada zwołáwszy pospolstwo, pod przysięgą oświadczył się, że nie dla zákochania się w niewiástce, ále dla uspokoienia sumnienia swego, sprawę o rozwodzie záczął. SandNPoszakHist 60.
2. »synowa«: Szczęśliwy by był ociec sam doczekał tego, Ażby było wesele doszło i ślub święty, Ale pierwej pod ziemię śmiercią Afar wzięty, Nim w domu swym niewiestki nadobne oglądał, Chociaj tego od bogów uprzejmie pożądał. SzymSiel 50.
Każdy szanuje, kogo szanować przystoi, Nigdy swar i niezgoda w domu nie postoi. Zołwice i bratowe u jednego stołu, I świekry, i niewiestki jadają pospołu. SzymSiel 76.
Wźiął tedy Táre Abrámá Syná swego/ y Lotá syná Háránowego wnuká swego/ y Sárái niewiastkę swoję/ żonę Abrámá Syna swego: y wyszli zpołu z Ur Chánánejskiego/ áby szli do ziemie Chánánejskiej: á przyszli áż do Cháránu/ y mieszkáli tám. BG Rdz 11, 31.
Mali corui, malum ouum, dlátego Izáák niechćiáł záráżáć domu Syná swego złego wychowánia niewiástką. JenIn C4.
Y obá umárli, to iest, Mahálon y Chelion: y zostáłá niewiástá ośiéroćiáła bez dwu synów, y bez mężá. Y wezbráłá sie áby szłá do oyczyzny z obiémá niewiastkomá swémi z kráiu Moábitskiégo: bo słyszáłá że weyźrzał Pan ná lud swóy, y dał im żywność. BW Rt 1, 5-6.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]