Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »w sposób trudny do wytrzymania«: Ale y tym ślepotá Zydow niepohámowána wstrętu nieprzymuiąc przykládem pierwszego poszłá. Abowiem hostyę wząiem wszytkie nie tylko gęstymi sztychámi nożow swoich kłoli/ ále też nieznośnie wołáiąc y Syná Bożego bluźniąc iak naybárżiey między sobą szkalowali/ y tym samym Oycow swych náśládowcámi y Izráelczykámi bydź się sobie oświadczali [...]. ZaremWywód A3v-A4. To vyzrawszy nędznik záraz wstał/ y świętą gorę opuśćił/ szukał Zydow/ ziáwienie im powiedźiał/ obrzezány professyą Zydowską vcżynił y mocno iey popierał/ żonę też poiął. y byłá opłákána rzecż pátrzáć/ iż on ktory śię iák Anyoł vchował y ośiwiał ná ćwicżeniu Zakonnym/ z niewiástámi igrał/ á Duchá S. y Chrystusá bluźnił nieznośnie. WęgrzPosag 73-74. Niéznośnié/ Intoleranter. Intolerantissimè […] Intolerabiliter [...]. Kn 545. Záproszeni na tęż woynę Krolowie/ Fráncuski i Angielski/ i Węgierski/ zwłaszczá iż Sáráceni/ wznieśieni odzyskániem Dámiaty nieznośnie Chrześćiánow ućiskali. KwiatDzieje 52. Trochęś rozpráwniśia, rzekę iey, tylko mię baieczkámi bawisz, á tym czasem czás upływa, ktory czekáiącemu ná niego nieznośnie długi zdáć się muśi. UrfeRubJanAwan 33. Nie mogąc być visibilis dla migreny, którą często nieznośnie cierpię, prosiłem brata mego, by qve curiosa tu są do widzenia u mnie, raczył zobaczyć. RadziwHDiar 54. Nieznośnie, adv. unerträglicher Weise. intolerablement, d’une maniére intolerable. T III 1061. Góra Acraus w morzu pogrążona: z mieysca, na którym była, wypadał dym białawy, y nieznośnie smrodliwy. BohJProg II 40. A co naywiększa, wspomniawszy ná BOGA zágniewanego iáko ich to nieznośnie trapić będźie, że w gniewie iego umieráią. WitkJSyn F4v.

2. »bardzo, niezmiernie«: Krolowa byłá nieznośnie żáłosna, y nie tylko cały dwor był we łzach, ále żáłość byłá generalna w cáłym obszernym Páństwie, tego wielkiego Krolá. ScudZawiszHist F2v. Gniewał się nieznośnie król o to, bo był chciał wyrobić swoje rzeczy gładko i nieznacznie, żeby było sub specie defensionis, bojąc się w rzeczy od tureckiéj ściany inkursyi, wprowadzić za konsensem stanów na sejm zgromadzonych więcéj wojska saskiego in viscera Regni. OtwFDziejeCzech 201. Gdy mówię; Zdrowaś! nabożeństwo rośnie; Gdy mówię; Zdrowaś! wstyd grzechów nieznośnie: Gdy mówię; Zdrowaś! wśpieram się nadziją: [!] Zyję; gdy mówię: O Zdrowaś MARYO. BenisKPieśni Fv. Fe.. wstydź się móy Synu! iesteś nieznośnie głupi. BogusWHenryk 20. Floresta tákże zgubę iego Opłákiwá nieznośnie; kochánká moiego Mowiąc nie mász ná świećie/ niech nie żyię y ia Niech przy nim leży oraz moiá z głową szyiá. ZawiszaMiłość L3v.

NIEZNOŚNO
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

»jest trudne do wytrzymania«: Skryć się bowiem niepodobno, pokazać się nieznośno. BolesEcho 49. Aleć to uczciwey y bogoboyney Páni nieznośno było słyszeć, podobniey u niey było ná śmierć się odważyć. NaramOpat 70. [...] Gdy by co myśli skrycie [osioł], mogł wymowić głośno A zaszby nam nie wyrzekł; co słuchać nieznośno? ZałJAPróba 31. Widzę, że im więcey znać cię będę, tym mi nieznośniey będzie utracić cię. MarmWęgPow 54. [...] nie być kochaną, prawie niepodobna, rzekła, wziąwszy zwierciadła w poradę, lecz poprzestać kochać daleko nieznośniey, bo zmyśloną utrzymywać miłość, iuż pierwszą probą i pracą ztargane niewystarczą siły, porzucić zaś człowieka raz go sobie wybrawszy, byłaby zuchwałość przeciwko wstydowi, bo słuchać czyiey rozpaczy, i stać się celem ludzkiego gadania, powszechna własney sławy żądza, wstręt uczynić musi konieczny. MarmWęgPow 78. [...] ieżeli przysługa, którą ci uczyniłem, iest ci przyiemną, przyrzecz mi, że nakłonisz tę cnotliwą córkę do zataienia iey urodzenia, i twoiego nieszczęścia, przed tym, który ią chce poiąć za żonę; znam go: wielce ią szacuie, i nieznośnoby mu było widzieć ią wstydzącą się. MarmWęgPow 146. Patrz! ah co naynieznośniey... pewnam że kochanie, Naysłodsze dla mnie czuię... pewnam że ustanie. WybicZyg 43. W tym na niebie uyrzę Boga, Kędy na tronie wysokiem Krąg ziemi rozmierza okiem, Strach mnie przeniknął i trwoga. Kiedy me bez władzy serce, Gdy sądzę, że zginąć trzeba. (Wam to nieznośno morderce, Wam iest straszna kara nieba). BykWiecz 7. Na mieyscu umorzonych namiętności, rospusta ma swoie siedlisko, w stopniu pomiarkowania, rozrzutnosć górę odebrała, a co naynieznośniey miłą zgodę codzienne w zapale nieugaszonym piekło opanowało. CzapFMyśl C2v.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]