Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, SWil, SW notują
SStp, Kn, T, L, SJP nie notują

Formy: bezok. obmywać się; ~ tr. rozk. lm 1. os. obmywajmy się; ~ im. wsp. obmywając się

Znaczenia:

1. w funkcji zwrotnej »oczyszczać się z brudu przez polanie się wodą lub innym płynem albo roztworem wody ze środkami myjącymi«:

Rekcja: z czego

Co do używania, te smarowania powinny być powtarzane trzy razy, raz po raz, idąc spać y wytrzymać tydzień cały, nie obmywaiąc się z tey tłustości. AlletzAlb 37.

◼ Przenośnie: ◼ Caezar obmywając się ze złey opiniey; consulit famae suae, dla rebelliey AEgypcyanow. Dziedzica, z Starszą Siostrą rozwodzi; z młodszą łączy wmałzenstwo. MayChrośSup 17. ◼ [...] zá ták hoyne dáry/ vleczenie od choroby/ y sámey się Naś: Bogárodźice/ przed nią oczywiste praesentowánie/ hoyne łez rzeki zrzenicznych tocząc źrzodeł/ y temi się obmywáiąc serdecznie dźiękowáłá [...]. KalCuda 277.

2. w funkcji zwrotnej »w religiach: oczyszczać się z brudu lub polewać się wodą w celu symbolicznego oczyszczenia«:

Rekcja: z czego; w czym

Wszytkie bowiem Wody za nayprzednieyszy dar Boży vznawáią/ miedzy nimi osobliwie wody ćiekące/ ktorymi się ustáwicznie płoczą/ w meczetách/ drogách/ obozách/ vżywániem czestym iákoby z grzechow się obmywáiąc. PetrJWod 5. Przed udaniem się do iaskini Trofoniusza, potrzeba było w iakieysiś niby dobrey fortuny y dobrego Geniusza imie maiącey kaplicy dni kilka przepędzić. Przez ten czas wszelkiego gatunku oczyszczenia zażywać, wstrzymywać się od ciepłych kąpieli, często obmywać się w rzece Hyrcynas zwaney, a Trofoniuszowi y całey iego Familii czynić ofiary, iako to Apolinowi, Jowiszowi, Królem przezwanemu, Saturnowi, Junoniè, Cererze Europeyskiey, która mamką była Trofoniusza, y żadnego innego nie zażywać pokarmu, tylko ofiarne mięsiwa. FontenTrzcińHist 125.

a)przen. w funkcji zwrotnej »w religii chrześcijańskiej: oczyszczać wię z win, grzechów«: Zánurzaymy się we krwi Iezusowey w Ránách Vkrzyżowánego, tám się obmywaymy, odpuść, odpuść Pánie etc. PopławStół 430.