Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »oczyszczanie z brudu przez polanie wodą lub innym płynem albo roztworem wody ze środkami myjącymi, np. z mydłem lub →ługiem«: Stąd Medycy/ nayprędzey od innych napoiow/ chorych do wody ábo ptysánny obracáią/ myćiem śiwiznę y łyśinę prędko się wydawáiącą zátrzymywáią/ wzrok obmywániem wody ostrzą/ łzy y płynienia z oczu zástánawiáią/ sercu radośći iákiś y wesołośći obmywániem twarzy dodawáią/ wodę ná twarz pryskáiąc we mdłosć wpadáiących otrzeźwiáią/ płokániem vst po iedzeniu ciepło do wnętrza zganiaiąc żołądek pośiláią/ pićiem cuchnienie z vst znoszą/ po piiaństwie bol głowy y zgági w żołądku gászą/ wánną kurcze/ gorącośći z ćiáłá y trudy wyćiągáią/ suchoty/ melánkolie leczą/ poty kąpániem nog przywodzą/ y inne rozliczne choroby/ wodą niszczą/ y trácą. PetrJWod 2-3. Obmywanie częste chłodną wodą nog iest pomocne, izba ma być chłodna, pacyent niechay leży na sienniku leko nakryty, rozcieranie krzyża, udow, i nog pomaga, ieść im dawać owoce soczyste, doyrzałe, iaia mięko i kaszkę rzadko gotowaną, mleczywa, mięsiwa, i innych rzeczy nie dawać im. PerzLekarz 185. Kwiecie iego iż iest zimnego y wilgotnego przyrodzenia, tedy w chorobach gorących, iako to w gorączkach: spanie przywodzi, tak samym iego używaniem, iako też rąk y nog obmywaniem, długo go w wodzie mocząc. BiretWiad 127.

2. »w religiach: symboliczne oczyszczanie przez polanie wodą w celach rytualnych«: PUNKT 1. VWaż co Duch święty powiedźiał: Obmyć się po dotykániu vmárłego/ á znowu się go dotykáć: co pomoże tákiemu człowieku obmywánie iego. DrużbDroga 30. Dobra skutecznie tá kąpiel; obmyie/ wybieli/ ochędoży Duchá/ że także sliczny przed Bogá stánie/ iáki był w niewinnośći y rękách iego: Asperges me et mundabor; et super niuem dealbabor. Iedna kropelká naymnieysza/ krwie Chrystusowey/ to spráwi: á coż/ ták częste obmywánie/ kąpánie? iako ona Sákrámentow záżywałá/ á dobrze/ szczerze/ z pilnym gotowániem. LorKaz 131. Chrzcił w Jordanie, wszytkich tych, ktorzy ziego Opowiedania y Nauczania pozytek iaki czynili, to iest kąpał ie y obmywał, na odpuszczenie grzechow, iako Zydzi mieli Zwyczai obmywania dla oczysczenia siebie samych podług Zakonu. FleMariaKat 87. Sadzawká owá cudowna ná obmywánie stározakonnych ofiar náznáczona, ktorey wodá bywáłá wzruszoná od Aniołá ná leczenie wszelkich chorob, więc też dla wygody chorych były przyniey grużganki. DrewsBrzozDystr 238. Gdy na nich koley przyszła ministrandi w Kościele, nie kosztowali iagod winnych, Levitici cap. 10. Poświęcano ich hoc ritu: 1. Obmywaniem, 2. Ubraniem się w stroy Kápłański, 3. ofiarowaniem cielęcia za grzechy własne, y dwoch baranow, iednego na ofiarę cáłopalenia, drugiego na ofiarę, Hostia pacifica zwaną. 4. Przez siedm dni iego y Ołtárzá namazywaniem Exodi cap: 29. ChmielAteny IV 486. Każe Bóg Moyżeszowi Arkę Przymierza budować, y namiot, wszystkie rzeczy, mieysce, przykrycie, Stoł złoty, Chleby propozycyi, Ołtarz, roty do kadzenia, mieysce DZIEIE dla Swiecznika Złotego, Apparaty Xięzkie na Ołtarz Ofiar, Waza do obmywania. GurowRDzieje 30.

3. »polewanie wodą w celach magicznych«: To tylko tą historyą pokazáć chcę/ że tákowe cżáry miłośći są znośne: ktore nie z źioł/ nie z obmywánia od Bab/ nie z Kárákterow/ áni Czárownikow/ ále z szláchetnego przyrodzenia/ y obyczáiow ozdobnych pochodzą. SyrZiel 126. Zabobonnicy Pogáńscy iáko źli Chrześćiiánie y teráz używáią [koszyszczka] do obmywánia/ y sokiem iego námázánia. SyrZiel 847.