W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 10.05.2016
Warianty fonetyczne:
OMACEK || OMACKA, OMACZEK || OMACZKA
Słowniki:
Kn (
omacek),
T (
omacek),
L (
omacek, omacka; XVI-XVIII),
SWil (
omacek, omacka),
SW (
omacek, omacka),
SJP (
omacek) notują
SStp,
SXVI nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1670
Znaczenia: »ciemność«: I prowadz kuPodolu odwazne Polaki Jaka kolwiek ich liczba, masz Orły y Krzyze Ktore uganiac mogą y Sokoły chyze Nierzekąc Sowy nikczemne, y plugawe Gacki Co tylko pod Miesięczne lataią omacki. PotWoj 38.
Zawsze zdradzie podległy Nocy y omacki Y pomodz y zaszkodzic, w obie mogą stronie [...]. PotWoj 107.
Miał iákieś dziwne oko Máteusz, że w ciemności widział, że omacku szukał, ná coż? áby był krył tám swoie pieniądze, chował zbiory; weyzrzał tedy ná niego Christus, chciał go oduczyć tego, wżdy pátrz Máteuszu ná świátło; odwroć od tych ciemnic oczy swoie [...]. MłodzKaz IV, 216.
Ieżeli się záćmi słońce, nie widáć będzie [...] miesiącá, gwiazdy zaydą, iákoż widáć będzie Krzyż w-oney ćmie, w-onym omacku, co poznasz? MłodzKaz II, 417.
Wypádła wlot zá niemi, áni sie zásadzki, Ani omyłki w nocne boiący omácki. BarPotArg1697 380.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
OMACKIEM
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia: »nic nie widząc; macając rękami w ciemności«: [...] licząc te Milliony w nocy zwykłeś Wmość ták omaczkiem odbieráć czásem [...]. AndPiekBoh 31.
à tâtons omáckięm mácáiąc MalGram 208.
*Omaćmie, Omackiem, w Omacku, adv. w pociemku. im Finstern. à tâtons, en tâtonnant; à la brune. T III 1235.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
OMACKĄ
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia: »nic nie widząc; macając rękami w ciemności«: [Sługa] zebrawszy stąd swoje posłanie, Kładzie na inszym miejscu, żebym go nie budził, Jeślibym się, omacką szukając go, trudził. PotFrasz2Kuk II 424.
Do południa się w polu pycha; tu, przy pysze, Zbytek się i rozpusta aż do nocy pisze. Pełne oczy i uszy mając tej splendece, Idę na wczas omacką w gospodzie bez świece. PotFrasz3Kuk II 629.
Wleczemy się omacką w srogim strachu, żeby Szyj, rąk, nóg nie połomać, przez dzikie werteby. PotMorKuk III 293.
◼
Przenośnie:
◼
[...] żaden [...] nie siedzi ták omacką ná świecie/ áby nie miał co słyszeć o Chrystusie Pánu/ iáko omacko siedzą/ ábo w ciemnościách żyią ludzie pułnocni Cimmeryi názwáni [...]. StarKaz 344.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
OMACKI
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia: »nic nie widząc; macając rękami w ciemności«: Katarzyna Foxowiczowna [...] idąc po Piętrze omaczki na schod, az nie wiedząc o dziurze, gdzie Ław Vmkniono, dla Ołtarza na Boze Ciało tam stroionego, na statią trzecią, natrafiłą na nie y spadła na doł [...]. KomonDziej 218.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
W OMACKU
w funkcji przysłówka
Formy:
Znaczenia: »nic nie widząc; macając rękami w ciemności«: Omáćmié/ w-omácku/ w-pociemku. Obscura luce [...] in tenebris, per tenebras, vbi contenebrauit [...]. Kn 626.
◼
Przenośnie:
◼
[Bóg] inne nám miąszsze/ y poiętnieysze/ ná ktore/ by też w omácku nápádamy y obierącz ich doznáwamy do námienionego końcá y celu wybornie służące petrzeby [!] obmyślił y nádał. BujnDroga 14.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz omacko.