Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »powierzchowne oczyszczenie z zanieczyszczeń przy użyciu wody lub innego płynu albo roztworu wody ze środkami myjącymi; polanie wodą, opłukanie«: Dla omyćia ćiała nie tylko stárzy/ ktorzy iż bez koszul chodzili/ dla tego na kożdy dzień pierwey niż do stołu mieli iść/ iako o tym wiele ich świadcży/ myiali się: ale y temi cżasy cżęstokroć potrzebna rzecż iest łáźni záżywać/ y za żywaią ludzie. SykstCiepl 42. Wylej zaś tę wodę, a proch wsyp w to wydrożenie słomiane i piasczyste, a kiedy już przepuścisz wszystek ten likwor, wlej przez wierzch inszy cebrzyk wody dla omycia piasku i słomy z materyjej, co zostanie. AquaPrax 441. Omyćie/ v. Vmywánie. Kn 627. omyćie/ vide Umywánie. SzyrDict 265. Ieżeli záś imię to iey w Polskim ięzyku/ rozumieć będźiemy Wánná/ iest naczynie omyćia/ ochędożenia y białośći. OkolNiebo 9. Nákoniec, do omyćia wszelkiey rzeczy w brudźie Będącey, często wody záżywáią ludźie. DamKuligKról 199. Omyćie. die Abwaschung. lavement, l'action de laver. § omyćie nog, rąk. T III 1237. Otrzymuie się z roślin; przez destyllacyą części oleyné i wodnisté rozpraszaiąc, potém otrzymany węgiel przez omycie kilkakrotné od soli w nim zawartych uwalniaiąc; nareszcie gwałtownym ogniem, pozostałą wodę, częścią rozpraszaiąc, częścią rozkładaiąc. ŚniadJędChem 78. A gdy do omyćiá małą tę sposobiono dźiećinę, cudownie z niey puśćil się pot, po wszytkim ćiele y z oczu rzęśiste krople náksztáłt łez wyplyneły, ktoremi omytá iáko nayślicznieyszy pokázáłá się krzyształ. FrankWiz 7.

2. »w religiach: symboliczne oczyszczenie z win przez polanie wodą«: Czytay w Vniiáckiey náuce o śiedmi Sákrámentách po Rusku drukowáney w przedmowie do Czytelniká/ w ktorey o tym obrządku ták mowią: (iż te są obrządki przynależące do poważnośći y większego poszánowánia táiemnice Miropomázánia álbo Bierzmowániá/) to iest omyćie osmego dniá/ y włosow strzyżenie/ iáko z sámych modlitw łátwo rozumieć możemy/ w ktorych posimy áby Pan Bog nád nim (to iest bierzmowánym) rękę swą położył/ y żołnierzem walecznym vczynił. MohLit 12. Gdy tedy Amurat woynę z Władysłáwem pod Wárną toczył/ w ten czas chrześćiánie byli porażeni od Turkow. y Władysław Krol iest zabity/ do tego zákon twoy niepokazuie drogi grzesznikom y niepodáie sposobu do dostąpienia w niebie zbáwienia wiecznego/ poniewáż Alkorán dla omyćia grzechow roskazuie częste omywánie ćiáła czynić [...]. GalAlk 7. Dosyć ná tym/ gdy głowá bywa wodą polána ábo omyta: bo iáko dosyć było Piotrowi ná omyćiu nog/ ták y nam dosyć ná omyćiu głowy KraPos 66.

a) »w religii chrześcijańskiej: symboliczne oczyszczenie z win«: Ale ono vmywánié rąk wyświadczenie iest omyćia dusze od wszytkich złośći. PowodLit 97. Niech od twego miłosiernego Thronu, wszytkim nam grzesznym, ná omyćie skáżonych dusz nászych, twoie nie zátámowáne wyprysną zrzodłá miłosierdzia. WojszDom 37. Krzest jest omyciem odrodzeńia gdzie odrodzeńie tam odpuszczeńie grzechow tam łaska Boża/ tam doskonała sprawiedliwość tam odnowieńie tam dar Ducha S. tam przysposobieńie Synowskie/ tam dźiedźictwo wiecznego żywota. EksSum 70. A tak tedy co Apostoł mowi że CHrystus Koscioł oczyśćia omyciem wody wsłowie/ tak się marozumieć/ że tym omyciem y słowem poswięcenia wszelka nieczystość ludzi odrodzonych bywa oczyściona/ y bywają uzdrowione nie tylko przeszłe grzechy/ ktore bywają we krzcie odpuszczone/ ale też y przyszłe ktorych śię zńiewiadomośći y krewkośći dopuszczamy [...]. EksSum 73. IV. Aby wszędźie poświęćił wody/ dla omyćia nászego/ żebysmy wody nád wodę nie przekłádáli/ áni wodźie iedney/ nád drugą świątobliwośći y mocy nie przypisowáli/ ále ná każdey przestawáli/ wiedząc/ iż wszytkie wody wobec/ chrztem Chrystusowym/ dla chrztu nászego są poświęcone. KraPos 63v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ omycie grzechu, omycie z grzechów: Tá obietnicá powtarza śię gdy pismo zowie Krzest Kąpielą odrodzenia/ y omyćiem grzechow. 72 Izali to pozwirzchne omyćie we Krzćie iest sámym omyćiem grzechow? Nie iest: Bo sámá krew Páná Krystusowá/ nas oczyśćia od wszelákich grzechow. 73 A czemuż tedy Duch S. zowie Krzest kapiela odrodzenia/ y omyćiem grzechow? Nie bez przyczyny Pan Bog ták mowi: á toprzeto/ áby nas vpewnił y viśćił tą świętą pieczęcią y vpominkiem/ o wewnętrznym we krwi y w Duchu Krystusowym omyćiu/ y oczyśćieniu grzechow nászych/ ktorego ták pewni bydz mamy/ iáko pozwirzchne á widome omyćie ná Krzćie widziemy/ y czuiemy. RybMKat 31. Spiewayże tedy święty Biskupie; Zyszczy nam/ Spust winam: to iest/ vproś nam od Syná twego nápráwę/ ćiał y dusz nászych/ ktorzy też należymy do świátá tego: vproś nam miłośierdźie/ ábychmy dostąpili omyćia z grzechow nászych/ przez ogień on miłośći/ ktory Syn twoy spuszcza; BirkOboz 9. Nie będźie iednák moiá złość przeklęta Zmyta; y owszem sam Ocean cáły Ná omyćie mych grzechow będźie máły. BesKuligHer 1. Jest bowiem otworzona studnica Domowi Dawidowemu, na omycie grzechu y nieczystośći, w ktorey Bog przyobiecał omyc plugastwo Corek Syonskich, a krew Jeruzalemską opłokac. DrelPoc 29. ▲ omycie duchowne: Co iest Krzest? Iest omyćie w wodzie odrodzenia y omycia Duchownego/ we krwi Syná Bożego: przyięćie od Bogá Oycá wspołeczność Syná iego miłego: á to przez Duchá świętego RybMKat 7. ▲ niebieskie omycie: Udáruyże tedy tego (tę) ktory (ktora) prośi/ á otworź drżwi temu (tey) ktory (ktora) kołáce/ áby On (Oná) wiecżnego błogosłáwieństwá tego niebieskiego omyćia dostąpił (dostąpiłá) y obiecáne Krolestwo dáru twego prżyjął (prżyjęłá) prżez IEzusá Chrystusá Páná nászego Amen. EckAg 45.

3. »w medycynie: zwilżenie lub zmoczenie za pomocą czegoś nasączonego leczniczym roztworem«: Weźmi háłunu y grynszpanu oboygá rowne częśći/ vtarwszy to miałko/ zmieszay z miodem. Ktemu przysyp mástyki/ y koralu czerwonego miałko vtłukszy/ á tą máśćią po omyćiu námázuy. PedSleszTajem 31. Na przykład weźmi 4. Kwarty wrzącey wody, syp w nię 2 Lyżki soli, y na to nalej puł kwarty dobrego y tęgiego Octu Winnego, a tym sposobem Woda do Omyćia będzie gotowa. Przez to śię pory otwierają, y Naturze ktora przy tey zaraźie na to wszystkie swe łoży śiły, aby jad na wierzch ćiała wywabiła, droga śię toruje. WolfTrakt 67.