W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 22.10.2024
OMYWAĆ SIĘ czas. ndk
Słowniki:
SStp, SXVI notują
Kn, T, L, SWil, SW, SJP nie notują
Formy: bezok. omywać się; ~ cz. ter. lp 3. os. omywa się; lm 1. os. omywamy się; 3. os. omywają się; ~ cz. prze. lp m 3. os. omywał się
Znaczenia:
1. w funkcji zwrotnej »powierzchownie oczyszczać się z brudu przez polanie się wodą lub innym płynem albo roztworem wody ze środkami myjącymi«:
Rekcja: z czego; w czym
Láźnie też w każdym mieśćie swe osobne máią/ W ktorych się raz y dwákroć w tydźien omywáią. PaszkMrDzieje 122. Z kąd się brud bierze z ktorego się ráno omywamy? TylkRoz 247.
Przenośnie: Zal mię przenika, ustaią siły; Oko się we łzach omywa. Grób to zaiste matki mey miły, Oto iest wielkość prawdziwa! BykWiecz 70.
2. w funkcji zwrotnej »w religiach: symbolicznie oczyszczać się z win przez polanie ciała lub części ciała wodą«:
Rekcja: od czego; czym ‖ w czym
Co niech się nie zda niepodobną/ gdyż tu (iáko y w więtszey częśći wschodniey) wszytkie grunty/ lásy/ kruszce/ áż też y wody w niektorych rzekách/ krolowi ábo tym komu on ich pozwoli/ należą: nie może się bowiem nikt vmywáć oną wodą z Gángesu/ ktory idźie przez krolestwo Bengálae/ áni z Gángi/ co przez krolestwo Orissae płynie; áżby zápłáćił cło támtym krolom: y samże krol Nársingae/ kupuie wodę z pomienionych rzek/ y każe ią zdáleká woźić/ áby się nią omywał y oczysczał wedle swych zabobonow. BotŁęczRel III 13. Skończywszy to miotánie/ [Brazylijczycy] omywáią się wodą/ y poczytáią się poświęconymi przez to: y tym więtszą w sobie moc y władzą vznawáią/ im bárźiey od śiebie odeszli byli/ y im nasprosnieysze bestiálskie trzęśienia śćierwu swego pokázowáli. BotŁęczRel V 94. Obywátelow ma ná wszystkie niecnoty wylanych, ktorzy tego są rozumienia, że w Gangesie wszystkie swoie niecnoty zmywáć mogą, kiedy się w nim kąpią, á to dla tego, że rozumieią iákoby tá rzeká płynełá z Raiu. Niewolno iednák tám nikomu omywác się, áż się pierwey dobrze kto Krolowi opłáći. DrewsBrzozDystr 259. Który sie omywa od umárłégo, á záś sie go dotyka: cóż pomaga omywánié iego? BW Syr 34, 30.
Przenośnie: Boże moy dla ćiebie i dla vpodobánia twoiego miłuię. Chrystusá IEzusá Páná i Zbáwićielá moiego/ że go ty sam iáko iednorodżonego[!] Syná twego miłuiesz/ i że go miłowáć nam każesz/ i żeś go nam dał/ ábys przezeń od nas poznawány/ i miłowány/ i szánowány/ i dostąpiony/ i záżywány był/ i żeś go nam vczynił mistrzem prawdźiwym/ ktorego słucháć/ wodzem żywotá/ zá ktorym chodźić/ wizerunkiem obyczáiow/ ktore wyrázáć/ skárbnicą zasług i łáski/ z-ktorey się bogáćić/ z rzodłem wody żywey/ w-ktorey się omywáć/ bramą wiecznośći/ ktorą do wiecznego żywotá wchodźić mamy. DrużbDroga 421-422. ◼ Trzeci [sposób zadośćuczynienia za grzechy]: Często omywać się y oczyszczać we Krwi JEZUSOWEY, często nabożnym áffektem ápplikować sobie życie, y mękę IEZUSOWĄ; zá swoie złe áffekty, y serdeczne kochánia niedobre, serce przebite [...]. KowalFPust F3v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz omyć się, *mywać się, umywać się.
Autorka: AW