Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: OPOPONAK || *OPOPONAKS

Słowniki:
SStp (opoponak, opoponag), SXVI, SWil (opoponaks), SW (opoponaks) notują
Kn, T, L, SJP nie notują

Formy: lp M. opoponak; D. opoponaku // opoponaksu; B. uż. nżyw. opoponaku; N. opoponakiem

Etymologia: <łac. opopanax, z gr. opós + pánax>

Znaczenia:

»sok lub żywica pozyskiwana z → panaku, używana dla celów leczniczych«: Nicolaus Alexandrinus, połowicę tylko tych rzeczy od AEginety opisánych bierze/ przydáiąc Omanu pierwey w wodźie námoczonego/ y nieco w mocy swey zemdlonego. A Opoponak każe moczyć w winie y rospuśćić. SyrZiel 12. Toż dopiero przydáć Opoponaku/ Zywice trzy łoty/ Serápunu/ Amoniáku/ Gáłganu/ po dwu łotu/ ktore w ocćie rospuśćiwszy/ wespoł zmięszáć/ y znowu wárzyć/ á mięszáć do zgęsczenia. SyrZiel 92. Piguły z czwierći łotá Soku/ ktory Opoponakiem Láćinnicy zowią/ ná czczo przyięte/ Flágmę grubą y kliiowátą stolcy wywodzą. SyrZiel 229. Od wśćiekłego psá obráżonym/ iest rátunkiem wielkim/ ábowiem iad wszystek z rány wyćiąga: wźiąwszy Oponaku [!]/ Gáłbanu/ po sześć łotow/ Smoły dwá łoty/ Octu ostrego winnego trzy dobre łyszki/ rospuść Gáłban y Opoponak ábo Sok wszystkie[g]o siłu/ potym Smoły przyday/ á będźiesz miał kosztowny plastr/ ná vkąszenie od Psá wśćiekłego. SyrZiel 230. Ktorzyby do Venusá/ y do skutku mał żeńskiego/ zá czárámi złych ludźi/ potężność vtrácili/ y boleści nieiákie/ y rzezánia w członkách/ ták wnętrznych/ iáko zwierzchnich/ mieli/ tych Sokiem tego źiela ktory Opoponakiem zowiemy/ podkurzać/ po nástániu Kśiężycá/ y przed Pełnią/ to iest: miedzy Pełnią/ á miedzj Nowem. SyrZiel 231-232. Máść ná tęż vtráconą potężność do skutku Małżeńskiego przez czáry: Wziąć tego Soku Opoponaku ná drobne kąski połąmánego/ dla przebránia iákichkolwiek w nim nieczystośći/ bądź trzasczek álbo listeczkow z źioł/ bądź też y piasku/ ile sie zda y podoba/ y rospuśćić go w ćiepłym ocćie przedystyllowánym. SyrZiel 232. Z Opoponaku/ álbo Soku Pánáku Herkulesowego/ Alchimiskim sposobem bywa oley dystyllowány/ ktory wielkich iest skutkow ták przez vstá vżywány iáko z wierzchu nim máząc. SyrZiel 233. Weś Kádzidłá Mumiey, Mástyksu, Mirrhy, Aloesu, Sarcocolli, káżdego po pułtory ćwierci łotá, Opoponaksu, pułćwierci łotá, wszystko wypłocz wodką bábczáną, wysusz, y schoway do posypowánia. CompMed 467.