Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»część ciała pełniąca określoną funkcję w organizmie, organ«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ organek słuchu: Rácyą tedy możemy przydać, że ten da rácyą simmetryi Architektonicznych, kto da rezolucyą, czemu w głosach 8vs, 3tia, 5ta, iest uszom wdzięczna, przykra zaś 7ma 9ta. Bo iáko innym sposobem y wdzięcznym znatury 8va, 2tia, 5ta tyka orgánku słuchu naszego, ták innym y wdzięcznym sposobem czyli modifikacyą tyka orgánku widzenia naszego forma, ktorey rácya iest iák 2 do 1. niżeli rácya iak 7 do 8. doświadczáiąc iák formy y konfiguracye są dzielne, w zruszeniu passyi ludzkich. Lechciwość tedy oka to sprawuię że to się podoba á to nie. ŻdżanElem 6. ▲ organek widzenia: Rácyą tedy możemy przydać, że ten da rácyą simmetryi Architektonicznych, kto da rezolucyą, czemu w głosach 8vs, 3tia, 5ta, iest uszom wdzięczna, przykra zaś 7ma 9ta. Bo iáko innym sposobem y wdzięcznym znatury 8va, 2tia, 5ta tyka orgánku słuchu naszego, ták innym y wdzięcznym sposobem czyli modifikacyą tyka orgánku widzenia naszego forma, ktorey rácya iest iák 2 do 1. niżeli rácya iak 7 do 8. doświadczáiąc iák formy y konfiguracye są dzielne, w zruszeniu passyi ludzkich. Lechciwość tedy oka to sprawuię że to się podoba á to nie. ŻdżanElem 6.

ORGANKI nmos blp

Formy: lm D. organków; B. organki

Znaczenia:

1. »broń składająca się z osadzonych na jednym łożysku rur muszkietowych, strzelających jednocześnie; śmigownica«: [Sułtan Amurat wziął na wojnę] potrzeby rzemiosłá y dźiełá woiennego: a miánowićie/ Námioty wielkie y máłe/ dla siebie y dla ludzi/ y dla koni/ kosztowne y proste/ báwełniáne y płoćienne/ y skorzáne: przytym prochy/ kule zelázne y ołowne/ y kámienne/ łancuchy tákże do dźiał/ y drugie do opasánia obozu miąższe/ dźiałá srogie burzące/ y polne nośne długie/ pułdźiáłká/ hakownice/ orgánki ná kołkách długie/ hárkábuzy/ petárdy gotowe/ dziáłá skorzáne/ dźiáłá drewniánie/ muszkiety/ mozdźierze wielkie y máłe/ iánczárki/ dźidy/ kopie/ coby nád zamiar było [...]. StarWyp A2. 6to Organków na lawecie, z całym okowem, No 7. ZamLaszGęb 38.

2. »instrument muzyczny«: A gdy co wesołego worgánki zágráią/ Dopierosz świeżą miłość w sobie roźniecáią. TajRad A4. Ledwo kilka miesięcy upłynęło, alić Nie mogł się z nich iednego, kto słyszał, odchwalić. Tak wszystko ślicznie poiął, co zagrał organek, Czy to menwecik, czy to skoczny tanek, Czy mazurka, czy kozaczka; Nic nie było trudnego dla cudnego ptaczka. NaruszABajki 211. To mowiąc, na piszczałkę rzucał oczy smutne. Zale sobie na pamięć przywodząc okrutne; I co raz ulubiony całował organek, Co go sam z siedmiu spoił nierownych kolanek. NaruszASiel 34.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]