Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. orzeł; D. orła; ~ lm M. uż. osob. orłowie

Znaczenia:

»duży ptak drapieżny o masywnej budowie i zakrzywionym dziobie, Aquila«: A ten [ptak] co ná powietrzu buia/ stojąc ná jednym mieyscu? Jest to Orzeł/ jástrząb/ Rarog/ Krogulec/ Sęp/ Kániá. VolcDial 134v. Tym się też brzydzić będzie z ptástwá, y jeść ich nie będziecie/ bo są obrzydliwością: jáko Orłá/ y Gryfá/ y morskiego Orłá/ Y sępá/ y Kánie według rodzáju ich. Káżdego Kruká według rodzáju jego: Tákże strusá/ y sowy/ y wodnej kánie y Jástrzębá/ według rodzáju ich. Y Puhaczá/ y Norká/ y Lelká/ Y Lábęciá/ y Bąká/ y Bocianá. Y Czáple/ y soiki, według rodzáju jch/ y Dudká y Nietopyrzá. BG Kpł 11, 13-19. I już pod Wiedeń Orzeł polski leci. Gdzie Turczyn swoje pozastawiał sieci, W sidła dwu Orłów chcąc złapać zdradliwie, Lecz sam w swej sieci uwiązł nam szczęśliwie. BoczPióroBar II 155. Mężni Orłowie, teraz waszę sponę Lud chrześcijański bierze za obronę. Wy drugich Orłów za sobą pobudźcie, Śpiących skrzydłami swoimi obudźcie, A skupiwszy się w to drapieżne ptastwo Uderzcie, niech zna Orłów to motłastwo. BoczPióroBar II 159. 24. Roku tego przed tą inkursyją szwedzką widziano pode Gdańskiem w polu dwóch orłów, jednego białego, drugiego czarnego, okrutnie się z sobą aż do krwie bijących. JemPam 168. Orzeł buia na powietrzu skrzydeł nie ruszaiąc. T III 86.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ morski orzeł: Tym się też brzydzić będzie z ptástwá, y jeść ich nie będziecie/ bo są obrzydliwością: jáko Orłá/ y Gryfá/ y morskiego Orłá/ Y sępá/ y Kánie według rodzáju ich. Káżdego Kruká według rodzáju jego: Tákże strusá/ y sowy/ y wodnej kánie y Jástrzębá/ według rodzáju ich. Y Puhaczá/ y Norká/ y Lelká/ Y Lábęciá/ y Bąká/ y Bocianá. Y Czáple/ y soiki, według rodzáju jch/ y Dudká y Nietopyrzá. BG Kpł 11, 13-19.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● od przysł.: Orzeł gołębia nie lęgnie. Podobny Podobnego (: tak Sequella [następstwo] chodzi) Orzeł Orła y Sokół Nie Gołębia rodzi. PasPam 273.