Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: OŚMKROĆ II, OSIEMKROĆ

Słowniki:
SXVI (ośmkroć), Kn (ośmkroć; w in. znacz.), T (ośmkroć; w in. znacz.), L (ośmkroć; pod: ośmina; bez cyt.), SWil (ośmkroć; w in. znacz.), SW (ośmkroć, osiemkroć), SJP (ośmkroć, osiemkroć) notują
SStp nie notują

Formy: M. ośmkroć // osiemkroć; D. ośmiukroć; B. ośmkroć; N. ośmiokroć

Znaczenia:

1. »składnik liczebników wielowyrazowych, który oznacza, że liczbę określoną przez liczebnik stojący po nim należy pomnożyć przez 8«

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ośmkroć sto tysięcy »800 000«: Iákoż trwáłá tá walká/ więcey niż lat dzieśięć/ kędy Troiáńskie páństwo z gruntu wywrocone vpádło/ Grekow ośmkroć sto y śiedmdzieśiąt tyśięcy legło/ Troiánow dziewięć kroć sto pięćdzieśiąt y dwá tyśiącá zbito/ Krolow / Xiążąt/ szláchty/ pospolstwá z rozmáitych narodow/ ták wiele zginęło/ że ieden nápisał: Vix Priamus tanti totaque Troia fuit. CezWargFranc 6 nlb. Trzećia śćiáná idźie ná pułnocy/ przećiwko ktorey żadna źiemiá nie leży/ ale kąt iey nabárźiey ku Niemcom pátrza/ ośmkroć sto tyśięcy/ wedle ich mniemánia iest iey krokow wzdłuż: ták/ że wszytká Brytánia w około/ ma dwádźieśćiá kroć sto tyśięcy krokow. CezWargFranc 101. Interea Traktaty z Portugalią są cale námowione choć do tąd nie ṕodṕisane/ á ludzie non postremae cognitionis rerum huius Status innuunt non obscurare, że Korona Portugalská condecit nomine dotis Koronie tutecżney/ perpetuis temporibus, Regna de Congo, Angola, Tangier, y Goá; Krolowi záś ośmkroć kroć[!] sto tyśięcy libr Sterlinskich, co ucżynia cżtery Milliony talerow. MerkPol 215-216. Kommisarze deṕutowáni do konferencyey z Posłem Portugálskim strony ṕokoiu/ zkońcżyli iuż zgodnie swoie Traktaty/ y Artykuły między sobą sṕisáli/ tákie: Naṕrżod; Ponieważ nieṕodobna/ żeby Krol Portugálski ṕowroćił Stanom Generálnym mieysca/ ktore im odiął w Brásilu, tedy ná to mieysce obliguie się dáć im 9. millionow złotych Holenderskich (ucżynia to Polskich 10. millionow/ y ośmkroć sto tyśięcy złotych) [...]. MerkPol 292-293. Dźięśiąty Alepu. Ma Ośmkroć Sto Tyśięcy Siedmnaśćie Tyśięcy/ Siedmset/ Siedmdźieśiąt cztery áspry intráty. RicWielJMon 65. Interim zá Rzymskie pieniądze ktorych ośmkroć sto tyśięcy Ryńskich złotych pro continuando bello contra Turcam w Wiedniu wyliczono, rozkazáno záćiągáć y supplementowáć Woysko Cesárskie iáko naprędzey. KrakAw 1 nlb. Podźmy do Murzynskiey Ziemie, et videamus si floruit Vinea, przez trzy látá circiter, ośm kroć sto tyśięcy ludźi pozyskáli BOGV Oycowie Iezuići. SapecPrace D. Podtenże sam czas Woywoda Kijowski uderzył y rozproszył pod Mohilowem Woysko Litewskie Augustowskiey Partyi pod Komendą Generała Suyskiego; Wtey Okkazyi Krol STANISŁAW miał szczęście iż Kniaża Menzykoffa zdobył Kassę Woyskową z osmiokroć sto tysięcy Czerwonych Złotych Krola Polskiego etc. SeyHist 105-106. Y wyszło powiáda z Hiszpanii żydow do Afryki y do Włoch ná 170. tysięcy Familii, á według innych na ośmkroć stotysięcy. ChmielAteny II 18. EXPENSĘ tey poráchowawszy Baziliki, to iest ná materyą, alias ná marmur Tyburtyński o mil 14. wożony, ná żelazo, miedź, ołow; zważywszy murow ornamenta, posadzki rożnych kolorow, sferę w Kościele w podniebieniu miedzianą potężną, Mausolea, Statuy, Kolumny wytwornie wyrabiane, podniesienie Obeliszka, nie ráchuiąc srebra, złota, bogactw, apparátow, wynosi Czterdźieści y sześć Millionow, Ośmkroć sto tysięcy, czterysta dźiewięćdźiesiąt y ośm szkutow, á szkut albo scutum czyni 10. złotych Polskich. ChmielAteny II 108. Pan w leciech sześciudziesiąt za wkrzewione w imieniu swoim zelum chrześciaństwa z państw spomnianych od cesarza jegomości Porty Otomańskiej jako tejże feudatarius wydany, z nadzieją jednak powrotu do tychże państw po wyliczeniu cesarzowi jegomości ośmiukroć sto tysięcy, w zastawie których dwóch synów, w podniesionym buncie schwytani zostają żywi, za wielą naszych chrześciańskich monarchów instancjami do swoich z ojcem powrócić się mają księstw i państw. RadziwHDiar 1, 46. Że gdy miał wojnę od siebie wypowiedzianą Mogołowi Wielkiemu, Nil rzykę wielkości tu w naszych krajach niepraktykowaną wpław ją z całym swym wojskiem przebył i zbił Mogola, pana wojsk w liczbie miliona ośmiukroć sto tysięcy, od którego haracz płacony perskim królom być musi, póki tych dwóch stanie monarchii lub do wybicia się z niego. RadziwHDiar 102. Hetman obieżdża woyska ráchuiąc tysiące, Inni Pospolstwo liczą, ále y Miesiące Ják długo ná Ráchunkach ták wielkich báwili, W Dziesięć miesięcy ledwie do Krola wrocili. Pokázano Regestra wiele tákich liczy Sam Jzrael, co ie wiek iuż do woyny ćwiczy. Osiem kroć sto tysięcy pięćkroć Národ Judy, Wpisać by woyska komput trzeba miedzy Cudy. DrużZbiór 129. Nie mały y to cud, kiedy na Paryż Miasto napadłszy wiele Wilkow, Ludzi pożarli ośm kroć stotysięcy, Teste Gogvino lib: 1mo, et Maiolo. ChmielAteny1755 I 590. Było takich ná ośm kroć sto tysięcy Rzymianow, ktorzy roczną intratą Pułk cały wyżywić mogli. ChmielAteny1755 I 969. Nie mniey dziwna zaraza w Affryce. w mieście Karthaginie zawzięła się, i w Prowincyi samey nazwaney Numidya, ośmkroć sto tysięcy ludzi zmarłych rachowano, w drugiey części Affryki, która nad morzem leży, dwakroć sto tysięcy, także w mieście Utyka trzydzieści tysięcy padło żołnierzy na obronę tamecznego miasta posłanych. KryszStat 224. Jedne też to u nas Krakowskie świeci się nad inne. Powiadaią, że ma czynić ośmkroć sto tysięcy, daymy to! atoli gdyby Zbigniew Oleśnicki Biskup y Kardynał z dziedziczney fortuny nie przykupił Xięstwa Siewierskiego, byłoby y Krakowskie chude. JaroszBł 53. Na większą konwikcyą dodam, że Polska, niema zupełnie ośmkroć sto tysięcy Rolnika prawdziwego, á tén na wyżywienie, odzież, ośmiu milionów Ludzi, i nad cały dostatek i bogactwa Kraiu, zarábiá; w tym razie niewiernego do Taryff odsyłam, á choć tam znaydzie milion z okładém dymów, niechże odtrąci, Dymy Dworskie, Karczém, Browarów, Mieyskie, Klasztorne i inne, które nie są Rolnicze, przyzna tę prawdę, którą wypisałém, uzna zatém, ile Rolnicy dobra dla Kraiu przynoszą, niezrównanie więcéy Fabrykanci w prowadzą, gdy Produkta Kraiowe przerobione za granice wysyać[...] będą lub przynaymniey wychodzące z Kraiu miliony za Towary wstrzymaią. JezierJTaksa 6-7. ▲ po ośmkroć sto tysięcy »800 000«: Y vdawáli Turcy/ że wszytkiego woyská Tureckiego oprocz Tátárskiego/ iest po ośmkroć sto tyśięcy: iákoź sroga rzecz y w polu nieprzeyżrzána tego byłá; á to wszytko ná przelewánie krwie Chrześćiáńskiey tá szárańca wyieżdźa. StarWyp A3.

2. »800 000«: Moje takie zdanie oznajmuję Wci mojej duszy, które wolno przyjąć i nie przyjąć, i uczynić, co się będzie podobało, jako z swoim: Zasadzić się (zaceniwszy wprzód ośm kroć) na sześciukroć sto tysięcy; a ta suma żeby w majętnościach polskich a wołyńskich była ukazana. SobJListy 156. Naprzykład tę liczbę 10870360. tak Numerare, albo liczyć y rozumieć potrzeba: Dziesięć Millionow, Ośm kroć y siedmdziesiąt tysięcy, trzysta sześćdziesiąt. ChmielAteny1755 I 155. S Hieronim według Drexeliusza, Swiętych Męczennikow na cały Rok dzieląc (wktorym iest dni 365) powiada, że na każdy dzień co raz innych Swiętych Zołnierzow Chrystusowych przypadnie po pięć tysięcy. z ktorey iego suppozycyi y supputacyi, infertur, że Swiętych Atletow Chrystusowych bydź ma million, ośm kroć dwadzieścia y pięć tysięcy. ChmielAteny1755 I 1011.

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (; pod: ośmina; bez cyt.), SWil, SW (osiemkroć, ośmkroćpod: osiemkroć) notują
SStp, SJP nie notują

Formy: ośmkroć

Znaczenia:

łączliwość z czasownikiem, przymiotnikiem i przysłówkiem »osiem razy«: Abowiem zastępy śiodmy/ osmy/ y dźiewiąty miał z żołnierzá stárego/ práwie z ludu męstwá wielkiego/ tákże iedennasty/ w ktorym byłá młodź przebrána/ y nádźieię o sobie dźiwnie wielką czyniłá/ ktorzy to/ ácz iuż ośmkroć brali pieniądze/ wszákże względem drugich/ iescze sie byli ná existymácyą tákiegoż męstwá/ y ná to názwisko: Zołnierz dawny/ nie zdobyli. CezWargFranc 217. Iescze go pytano/ ále sie przał/ y tak go szátan porwał: y ták ośm kroć sie przał/ y ták wiele też rázow dręczony był. ZwierPrzykład 396. Ośm-kroć/ ośm rázy. Octies [...]. Kn 641. Ośmkroć/ octies. SzyrDict 273. Ośmkroć. achtmahl. huit fois. T III 1273.