Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »moneta o wartości jeden i pół grosza«: A to co jest? Iest to pułtorak/ trzećiak/ cżwartak/ piątak/ szostak. Albo nie znasz pięniędzy/ ty błaźnie? VolcDial 31. A zá tym káżdy człowiek/ ták śiłá ná on czás piąćiądzieśiąt złotych sobie spráwi/ iáko teraz stem złotych/ kiedy to po cztery piąći/ sześći czerwone złote idą/ y zá tym dziewięć Millionow wydamy/ á dziewięć się nam w Polszcze zostáną/ iedno potrzebá/ áby też tá monetá drobna/ to iest/ pułtoraki/ y grosze/ według ceny talerá dobre były. GostSpos 17. Odpowiádam/ że prawdá to iest/ iż y te/ co ie teraz robią w Bydgoszczy pułtoraki/ według teráźnieszey wysokiey ceny srebrá y złotá/ nienagorsze są. GostSpos 41. Co się mowi o przedawániu y kupowániu ták máiętnośći iáko inszych rzcczy y żywnośći (gdźie miásto nowego połtoraká/ potroyne[g]o/ szostáká/ groszá/ szelągá etc. dwá starych dawáć przyidźie) toż się y o inszych contráktách iáko płáceniu długow/ wykupowániu zástaw etc. rozumieć ma. GrodDysk Hiij. A monety nowey pułtorá by złotego zań przychodźiło; Iáko wszędźie po Sląsku y Moráwie Taler idźie po złotych pułtoru Niemieckich: á nászych zań bierzą trzy/ szácuiąc sobie swoy pułtorak/ bo śrebrny iest/ ná dwá násze. Y nie czyni to tám żadney mieszániny/ iáko iey y v nas teraz nie mász/ choć rozmáitá iest monetá/ y po pułtorákách grosze/ szelągi/ etc. Czemużby też pod bytność nowych Połtorákow/ Potroynych/ Szostakow/ etc. nie miáły y stáre mniey połowicą bydź vdáwáne? GrodDysk Hij. Półtorak monetá/ Czéski grosz […] Sesquisestertius. Terni aeris, apud Liui. Tantundem ferè valent: nam vnus sestertius, continet duos asses aeris, et semis tertij: quaere z ásses ferè aequabunt sesquisestertium. v. Siédm pieniążkow. Kn 768. Dobry tobie śledź w piątniku Za półtorak, mój chłopniku! JarzGośc 21. To wszzystko[!] dobrze uwazywszy, snadnie się conclusum uczyni, ze w krotkiem bardzo czasie nie tilko Talary ale y te przedtym bite Orty szostaki, Trojaki y grosze, penitús się zgubią, przesmelcują y w zle odmienią się species, osobliwie w Szustaki y Trojaki, w ktorych pierwszych iest zguba Obiwatelom Koronnyn a zysk Mencarzowy fl. 28. y wyęczy[!], w Trojakach zas 57 fl. od sta fl. to jest przeciwko pierwszym Szustakom y Pułtorakom respective rachując. DedDam A4. Odrobiwszy dni pańskie, powinni zagrodnicy pojść robić po jednemu, ktorym albo jeść dać we dworze i po dwa grosze na oziminie a na jarzynie po połtoraku, także przy jedzeniu, albo też nie dać im jeść, a płacić im na oziminie po groszy dziesiąci, na jarzynie po groszy sześci. KonJUstKutrz 164. […] pozyczył v mnie gotowych pieniedzy z 30 obiecał mi nagrody dać pułtorakami z 3. KunReg 14. Połtorak, g. połtoraka. ein Polterack oder halber Silber-Groschen, derer 60 auf einen Thaler gehen. petite piéce de monoie blanche qui vaut un sou et dont soixante font un écu. T III 1502.

2. »zwierzę mające półtora roku «: W Szczytnikach: owiec dójek 200, owieczek latosich 60,skopków latosich 63, półtoraków 64, baranów 6. InwKal I 209. Owiec w ty owczarni: owiec starych do kocenia 120, baranów trzeciaków 3, baranów półtoraków 2, skopów, co po zimie trzeciakami będą, 20, skopów, co po zimie półtorakami będą, 41. InwKal I 270. W tej owczarni zamyka się owiec pańskich, to jest: baranów 10, maciorek starych 97, braków jest 5, owieczek latosich 28, skopów trzeciaków 17, skopów półtoraków 29, skopków latosich 31. InwKal II 89.

3. »pole sześciomorgowe«: Pola odebrałem w tymże Kowalewku nie zasiane, tylko jęczmienia składów 81 alias półtoraków. InwKal I 442. Zasiewki na Żernikach oddają się: żyta w oziminie zagonów 254, ugoru pooranego zagonów 106, owsa półtorakiem, to jest półtora zagonów 89. Owsa na Wygankach 28 półtoraków, jęczmienia 27 półtoraków, grochu półtoraków 49. InwKal I 672.