Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1.arch. »belka podpierająca krokwie na dachu«: Murłáty/ [...] Subices vel subicula trábium contignationis. de quibus vocibus lege Podstáwék 1. Conser item Płátwy. Kn 437. Słupiéc w-wiązániu/ co od wiérzchu krokwy do płátéw ábo do bálk srzodkiem idzié/ i bunty trzyma. Arrectaria [...] Orthostatas [...] Columna [...]. Kn 1025. Teras nowo pobudował izbę stodołę, komor 2, sien, stodołę przykrył y płatwy połozył. KsKasUl I, 324. Gesperre/ Płatwy. ErnHand 373. Niechay się krew z pieniądzmi w tym skárbie nie miesza Dość, że szkiełká zá perły po Kościołách wiesza. Pełne tytułuw ściány, pełne Herbow płatwy, Gdzie miáły bydź nożyce, koziki, y drátwy Wsyp: wszák się łácno znaydzie ták skuteczne sito, niechay wypádnie czyste od stokłosy żyto. PotPocz 15-16. Płatwy, chevron. KulUszDyk 123. Płatwa [...] płatwy na balkach poprzek leżące, krokwy na sobie trzymaiące. Stuhl- oder Dach-schwellen, sie liegen auf dem Haupt-Balcken und tragen die Dachsparren. semelle; ce font des piéces de bois qui reposent sur les tirants & qui portent les chevrons. T III 1394.

2. tu »belka stanowiąca element konstrukcyjny młyna lub mostu«: I jakoby kobylice urobisz ze trzech palów i desczek tych, które mają trzymać most, jako pokazują kobylice BCD, z płatwami długimi EF i z dylami przybitymi do nich HG. AquaPrax 324. Ná wierzchu M, wału MH, w Figurze trzeciey trzyma płatwę TMT, miásto dwoch dyszlow [...]. SolArch 90. We śrzodku płatew BC ścian przeciwnych 2 osadzisz 2 balki q, w których we śrzodku związanych klocem bd czop W wału VW ma chodzić. SolArchB 259. Spodnie ich końce niech będą czopowane w przyciesiach ED, a górne w płatwach BC, długich po łokci 13 albo 14. SolArchB 259. Na wale tego koła BC, długim według potzreby miejsca, na którym kole F, E osiędą, da cewy D, wysokie na pół łokcia, o cewkach 6, jako w poprzedzającej figurze, idące po cyrkule, którego dyjameter calów półdziesiąta. Czop samego wału osadzi na płatwie QR. SolArchB 331. Pod płatwą QR sporządzi koło jedno F na swoim wałku krótkim, a nad tą płatwą jeszcze postawi drugie koło E, spodniemu równe we wszystkim. SolArchB 331.

3. »belka, deska używana do naprawiania, łatania elementów konstrukcji budowli, np. dachu, schodów, stanowiąca także oparcie, na którym spoczywa wiązanie dachu«: Ten folwark [radłowski] jest obgrodzony miejscem dylami, miejscem płatwami łupanemi i cierniem obstrzępiony. InwKal I 540. [...] tylko Baturyn i Nizin stawiły się twardo, których dobywszy straszną śmiercią gubił car ludzi, o czem pisać grozą: nawet dzieciom małym nie przypuścił, gdy w Baturynie w koło ratusza kazał od pierwszej przyciesi począwszy aż do najwyższych płatew drzewa po jednemu lewarami na koło podnosić, dziećmi kozackiemi główki im między podniesione ściany obkładać, i owym ciężarem gnieść i mordować; a tak w około od spodu aż do wierzchu na cztery strony cały ratusz strasznym przystroił widokiem. OtwFDziejeCzech 150.

4. »pnie drzew ułożone obok siebie i powiązane linami, łańcuchami itp., spławiane z prądem rzek, także rodzaj pomostu z belek, desek itp. do pływania, tratwa«: Płátwá/ vide. Tráftá. Kn 738. Płatwa, trafta. Flösse, Holtz-Flösse. radeau, flot [...] T III 1394.

# Użycia metajęzykowe: # W Consonantem Poloni scribunt duplici u/ s w/ vt apparet in bis, Walens Cesarz/ Wáletá/ Wendetá/ Wino. quae à Latinis valeo, vendo, vinum deducta sunt, et densiùs quidem haec litera sonat quàm f initiò posita. vt. wádá/ wiem/ wołam/ wbiiam. at in fine ab f non discernitur, vt traw à trawa/ et tráf/ i. casus. sic traw'/ à trawie. et tráf'/ à tráfiam. in medio vtrumq', sonum habet, vt dawno/ łowię/ et owcug/ łowczy/ przéciwko. quae possent etiam f pro w habere, vt listfá/ płátfy/ vbostfo/ stfolin. Kn 1213 # Vocabula Polonica obsoleta, barbara, et inusitata [...] Piiálny Płátwá Pochłon Podárek [...]. WojnaInst 149-152