Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »taki (akwen), po którym można pływać, żeglowny«: Aż i Sarmata, wziąwszy wzór z brata, da Wisłę pławną pod prawdę jawną. MiasKZbiór 59. Płáwna rzeká/ vide Spustny 3. Kn 709. Pławny. schiffbar, von flűssen. navigable. T III 1395. W Kraiu tedy naturalnie otwartym udysponowanie dwoch lenii fortec, tym sposobem, iakiesmy dopiero wyżey powiedzieli, powinno być obserwowane iak nayakuratniey; wyiąwszy ieżeliby w ktorym mieyscu znaydowała się iaka rzeka, lub kanał pławny, ktorym nieprzyiaciel mogłby sprowadzić z swego Kraiu, to wszystko co by potrzebne było dla iego woyska pod czas attakow fortec pogranicznych [...]. BakałZdanie 101. Ponieważ rzeki y kanały pławne podaiąc wielką łatwość y sposobność do sprowadzenia żywności y amonicyi, są pomocą do przyprowadzenia zamysłow woiennych do skutku. BakałZdanie 102. Mniey brzęczy pełny antał, mniey szumi ta rzeka, Co po rowney przestrzeni pławny grzbiet powleka; Niosąc wod ogrom walnym korytem uięty, Niżli potok wiosenny, lub pęcherz nadęty. NaruszASat 107. GAłęzie Lasu obsypał Srzon siwy, Pościnał Rzeki Luty przeraźliwy Pławne na brzegi pozarzucał Łodzie, Y kazał chodzić po zdrętwiałey wodzie. KarpińFZabawki 32. Jest wioska znaioma pod nazwiskiem Kruce, gdzie rzeka przestaie być pławną: tam porzuciwszy czółny, w poprzek lasow długą i przykrą postępowali drogą. MarmKłokInk 120.

2. »taki, przy użyciu którego można płynąć, służący do pływania«: Zdárzy Bog nászey ręce Fortuná łáskáwa/ Ktora záwsze przy Polskim Woysku rádá stáwa. Kiedy Zołnierz nász Polski w Jnflanćiech śię stáwi/ Ze śię ten nieprzyiaćiel niedlugo zábáwi. Ale w pławnym Okręćie przydźie mu pośpieszáć/ A słoną Morską wodę hyżym Styrem mieszáć. ZbylPat B3. Ci co tam bywáią/ Niechay ćię Czytelniku łaskáwy w tym spráwią/ Jakiemi się baśniami ći Poháncy bawią. A kiedy Mehemeta gdy żył strofowano/ Ze wiele przezeń plotek vtworzonych znano: Przez wiátry/ przez obłoki/ przez okręty pławne/ Y przez Gorę Synai/ y przez posły spráwne Anyoły/ przez dźień y noc/ przez głębokie morze/ Przez Hesperá/ przez gwiazdy/ y przez iásne zorze/ Przez niebiosá/ y przez dom zwiekow zbudowány Ná Syonie/ przyśięgáł/ żem nieopętány/ Anim iest Czarnokśiężnik: Ale naywyzszego Bogá Poseł [...] PaszkMrDzieje 75. Neptun wzdryga się, widząc, pławnych Basztów zgraie, Jak mu na grżbiet suwaią, i kłócą bałwany, Dąsa się, iuż się pieni, - gdy zoczyć się daie, Że z iego szturmem walczą płomienne tarany. Tak mi się podobało nazwać te świeżo modne machiny Batteryami mianowane. GedGib 3 nlb.

3. »topliwy, stopiony«: Łancuszka dwie Sztuce Pławnego z Smelcem. RewSkarb 122.

PŁAWNA ż
w funkcji nazwy własnej

Formy: lp Ms. Pławnej

Znaczenia:

nazwa geograficzna » «: Matisz Ponurek, czyniącz dosic dekretowy I. Mosci P. Sebastiana Lubomierskiego starosty Sandeckiego, ktory uczynił na wielkym prawie wsi Ptaskowey, na Mislkowie R P. 1618 f. 6-ta post festum s. Catherinae virginis et martyris (d. 30 Novembris), stroni rolei, nazwanei Kielbasowskiey, lezącey na Pławney miedzy ćwiercią Steckową a Muchową, zeznał, iz za tęż rolą powziął zupełne pieniądze, tj. 8 grzywien monety Polskiey y liczby, z czego y kwitował [...]. KsPtaszUl 558.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]