Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: lp M. pałka; B. pałkę; N. pałką; ~ lm M. pałki; D. pałek; Ms. pałkach

Znaczenia:

1. »kij, tłuczek, drążek zazwyczaj zakończony zgrubieniem; kara cielesna wymierzana tym narzędziem«: Twá głowá obłysiałá/ stánie nam za Pałkę. GawDworz 42. Niedźwiedź [bywa] kąsány od psow y tłuczony Máczugą [...] (pałką). KomDobrOrb 131. Chłopcy [...] gráć zwykli [...] ábo Krąg Pałką bijąc przez Pierścięń: ábo Cygę Biczykiem [...] pędząc. KomDobrOrb 355. W wyższey części iey [rury udowej] iest głowá ábo pałká okrągła około nakryta chrząstką. KirchFac 111. Tą nowiną iakoby pałką iakoby wekierą wgłowę uderzony, tá nowina go ziadła. DanKolaDyk II, 242. Pałka: le gros baton Pałka do bębná: la baguette de tambour. KulUszDyk 119. Saul [...] Wpadł w doł wilczy, uda się do miny pokorney, (Wiedząc co w jámie czeka zuchwałego śmiáłka, stryczek ná szyię, álbo sękowáta pałka. DrużZbiór 44.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Nie kijem go ale pałko. MikSil 214.

2. »niewykształcone ostatecznie pióro młodych ptaków«: Ptaszki w pałkach ktorym się piorka dobywaią. DanKolaDyk II, 361.

3. »kwiatostan niektórych roślin«: W wierzchu tych pałek ábo strąkow [kukurydzy?] są czupryny długie włosiáne/ iedne biáłáwe/ drugie żołtáwe/ ine rumiáne/ według bárwy ziárná swego. SyrZiel 961. Jákie są [krzewy] [...] sitowie/ [...] Trciá/ [...] ktora Paikę przynosi/ y Kolankowáta. KomDobrOrb 45.

4.bot. »roślina (nad)wodna; Typha«: Liście pałek gładkie/ miąssze [są]. SyrZiel 733. Pałki Rozdział 53. [...] Typha, [...] Tipha aquatica, Typha Palustris, Typha Lacustris Sceptrum [...] Moszkolben/ Leschkolben/ Deitelkolben/ Narenkolben/ Wasserklben. SyrZiel 733. W wierzchu kiściowáty/ iáko pałká [jest wilk zielny]. SyrZiel 1232. Pałká ziele/ Pálmá wodna Tipha. Kn 663.

5. »zgrubienie na drzewcu kopii będące naturalną ochroną dłoni«: Trzask potym y zgrzyt ostry: gdy po same Pałki Kruszyły się kopije w trupach na kawałki. PotWoj 116.