W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 28.11.2013
PAŃSZCZYZNA rzecz. ż
Słowniki:
SXVI, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują
Formy: lp M. pańszczyzna; D. pańszczyzny; C. pańszczyźnie; B. pańszczyznę
Znaczenia:
»powinność na rzecz dworu,forma podatku oddawanego przez pracę przymusową w określonym wymiarze«: Do wsi spokoyney/ do wsi wesoły Stękáiąc w iárzmach po páńszczyźnie, długi/ z pol się wracáią pracowite woły. TwarSDaf 130. Natym mieyscu z wybiorkiem haramzy zostanie Iednym tylko Panszczyznę odbywaiąc Hałła Bo się orda w potrzeby zadne nie mieszała. PotWoj 89. Do god będą robić panszczyznę Nowakowie, a od god Trzosłowie powinni zaczynac robotę Panską. KsKasUl I, 370. A kiedy dnia przybędzie, tedy w nagrodę tego, że dzień 1 onym upuszczono pańszczyzny, z każdej włóki ciągłej i kunicznej, żyta kop 8 wymłócić, wyczyścić i do świrna znosić powinni. PiotBrań 418. By odrobił Pánszczyznę, Pan oto niestoi, Ze chłop o głodzie robi, bo się plagi boi. CompMed 399. ...á w kontráktach z Dziedzicem, są ab utrinq[ue]; położone kondycye, nietylko iáka intráta, ále iaká powinność ná te intráte ma bydz prowadzona. Panszczyzna położona na chleb nie ná handle, co się y wyzey wywiodło. JabłSkrup 84. A tak trudno auctionować krescencyę przymałey Panszczyznie, in futurum Iaka będzie Sieuba przy Szczupłości wołow y co za Intrata tego Roku zlicznego zasiewu z wiadomością ludzi tamecznych fideliter miał mi pokazać. SapADiar 113. Pańszczyzna. Frohn-Dienst, Herrn-Dienste. corvée; arbans; plur. m. oeuvres tributaires; faifances, f. plur. dzień wolny od pańszczyzny. T III 1323.
Przenośnie: Tu u nas wszystko idzie jak z kamienia albo jak za pańszczyznę, co jest w podziwieniu u wszystkich. SobJListy 551.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK