Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Formy: bezok. paść; ~ cz. prze. lp m 3. os. padł; ż 3. os. padła; n 3. os. padło; lm mos 1. os. padliśmy; 3. os. padli; ~ cz. zaprze. lm mos 3. os. byli padli; ~ cz. przy. pr. lp 3. os. padnie; lm 3. os. padną

Znaczenia:

1. »przewrócić się«: Kiedy natę Woynę wyiezdzał [Rakoczy] pozegnawszy się z Matką wsiadł na konia, woczach iey padł kon pod nim. PasPam 52v. Sternik wypadł na Bulwark a my wszyscy padlismy na Bok w [...] owę Barkę prawie pełną wody. PasPam 67. Ow chce się trochę umknąc A Sokolnicki Porucznik iak uderzy obuchęm w kark padł na ziemię. PasPam 185.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ paść za kimś głową »upadać głowa w czyimś kierunku«: Trup wszystek padł za nimi głową co zawsze Woięnnicy sądzą za znak zwycięstwa. PasPam 93.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Pánom się wszystko powodzi. Pánom záwszé kostká dobrzé pádnié. KnAd 815.

2. »być rannym, zabitym«: Iuz prawie w chodzą do Sklepu za tu dadzą ognia w kupę padło ich Sześć drudzy w nogi w dziedziniec. PasPam 59v. Ossumarowiew nogi do Szykow. My tez po nich wparowalismy ich Siekąc az miedzy samo woysko ich padło tedy na placu zpołowa. PasPam 95.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ na miejscu paść »zginąć, umrzeć natychmiast«: Gdy by byli y wszyscy na mieysc[u] padli to bym się tego nie lękał. PasPam 182. ▲ trup na trupie padł: Lud gęsto bardzo stał y tak zginął że trup na trupie padł. PasPam 97v. ▲ paść trupem: Jeżeli za taką naszą akcję gdzie tak wiele zacnej trupem padło szlachty, powinniśmy odpadać od koni, a potem być pośmiewiskiem? SobJListy 529.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jeden na drugim paść »zginąć«: Choc by miał paść ieden na drugim A niewyiadę. PasPam 169.

3. »zlecieć«: Przelęknąwszy się [kuropatwy] lada czego to padną y namorzu y utonie. PasPam 55. Co raz to strzała okrutna iako powerek padnie miedzy nas czasęm wszeregi czasem tez przed szeregi. PasPam 106. Kruk nade psy lata czasęm tez padnie na charcie y tak się powozi. PasPam 256v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ upaść do nóg (sz. zm.) »paść itp. wyrażając przy tym szacunek lub prośbę«: Porwę się chcąc mu do Nog upaść. PasPam 279v.

4.przen. »o nieszczęściach; przytrafić się«: Przepisać to trzeba infelicitati temporis [nieszcześliwosci czasów obecnych] że takie zadania Ludzkiego padło na W SCi rozumienie. PasPam 142. Gdy by non intanta paucitate [nie w tak malej liczbie] a to Woysko było mogła by była niepaść na tetam [choragwie] taka klęska. PasPam 217.

5. »trafić, napotkać«: Zołnierze zas nieborzęnta usychali słuchaiąc koronnych Rellacyią im czyniących iako im Bog pobłogosławił tak szczęsliwem zwycięstwem iako pad[l]i na dobry byt y obfitość wszystkiego w obozach Tureckich. PasPam 276.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ na ząb komuś coś nie padło »było czegoś za mało«: Ugotowali mi iakiś Garmatki garnuszek mały na ząb mi to niepadło. PasPam 280.

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: bezok. paść; ~ cz. ter. lm 3. os. pasą; ~ cz. prze. lm mos 1. os. paśliśmy; 3. os. paśli

Znaczenia:

»karmić zwierzęta na pastwisku«: Woiewoda mowi [...] A to maią się dobrze konie pasą apowoli idą. PasPam 158v. Nadednięm Stanąłęm pod Bełzycami w brzegu Lassa y ze by koniom trochę odpocząc tak w rękach trzymaiąc paslismy konie. PasPam 236. Wolałbym paść Swynie nizeli z Pospolitego Ruszenia kommoderowanych prowadzić na Podiazd. PasPam 238.