Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVII, XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. pacjent; D. pacjenta; C. pacjentowi; B. uż. żyw. pacjenta; ~ lm M. uż. osob. pacjenci // pacjentowie; D. pacjentów; C. pacjentom; B. uż. osob. pacjenty // pacjentów; N. pacjentami

Etymologia: <łac. patiens, -ntis>

Znaczenia:

1. »chory znajdujący się w trakcie leczenia, pod opieką lekarza«: Niechay onego pácyentá kto potrąca áby nie spał. SykstCiepl 186-187. Nie czytał znáć P. Pleban casus conscientiae de causis belli iusti; nie z Pany/ co te węzły sumnienia mieć mogą/ ále z prostaki parafiány swoiemi; y z choremi pacientami się báwiąc; przetosz znieumieiętności swey ták niebácznie o tych rzeczách mowi/ iáko począł zpoczątku. SzemGrat 49. Postánowił przysięgę ná uczniow swoich [...] áby tego nikomu nie powiádáli/ co zá defekty máią pácyentowie ktorych leczą. StarKaz 267. W desperackich terminach już zostając chory, Kazał wszytkie zgromadzić z Krakowa doktory [...] Kiedy się z Padwie dowie o starym przychodniu Co rychlej poń posyła, a tu Włoch nadęty: Nie takiem ja kurował, rzecze, patienty. Niech mu zaraz krew puszczą. PotFraszBrück II 302. Uwáżny patient/ iáką chorobą złożony/ aby do niedłu[go] trwałego zdrowia przyszedł/ odstąpiwszy appetitu y rozumieniá swego [...] cale się ná ręce lekarskie zdaie. BujnDroga 23-24. Assyriyczykowie chorych kładli przy drogach, aby Podrożni dáwali y rádzili remedia Pacyentom. ChmielAteny II 683. Gdy zaś z Kaszlem czysta krew wyrzuca się, Krwawey pracy Pacyentowi do pozyskania zdrowia przyłożyć trzeba. BeimJelMed 528. Ledwie odetchnąć mogą Pacienci. BeimJelMed 543. Mdłości nieposkromione morzą, a potym Paraliż Pacyentow porywa. BeimJelMed 586. ZOŁTACZEK po łácinie Charadrius, z tey rácyi dziwny, że gdy wesołym ná chorego Człeká patrzy okiem, zdrowia melioracyą y życie obiecuie; lecz wyciągnionemi w siebie z pacyenta humorámi, znáczną przynosi w zdrowiu sobie szkodę. ChmielAteny1755 I 519.

2. »człowiek zwracający się o poradę, klient, petent«: A iesliby mu kto nie ziścił obietnice wráca się y trapi onegoż patientá ták długo áż się mu viści. BotŁęczRel IV 140. Poenam na to założyć, jako i na to, aby potencią niektórzy możniejsi sędziów i pacientów nie zatrudniali, zbytniemi winami nie angariowali. AktaKrak I 358. Trybunał [...] agituie się, ktory tak liczną frekwencyą Pacyentow zagęszczony, że o stancye bardzo trudno GazPol 1736 82 6 nlb. Oni cierpliwości niemaią. Ztym wszystkim czy chcą być Pacyentami? Czy wolą być impacyentami BeimJelMed 628. Referendarzów obligacya donosić wszelkie sprawy Królowi, Suppliki i Responsa od Króla Pacyentom. ŁubHist 214.