Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »siatka wytwarzana przez pająki«: Niech będzie ochędostwo w mieszkániu: śmieci, páięczyny niech nie ma, y żadnego plugastwa. PetrSInst B1. Bezecny dwór, bodaj się o nim ani śniło; Niechaj się nim zabawia, komu zginąć miło. Jam raz zginął: tak mucha więźnie w pajęczynie, Tak sikora na lepie, tak mysz w łapce ginie. SzymSiel 121. Páięczyná/ Aranea [...] vide Siatká páięcza. Páięczyná ná drzéwiánych rózgách záwikłána/ z-ktorey mszycé/ wasienicé się rodzą. Kn 660. Koronę, y purpurę, y wszytek sprzęt drogi, Zá páięczynę ważąc, podrzuca pod nogi. DamKuligKról 276. Niech się nie szyną, odzieie człek sztabą? Wszytko, bez ciębie Panie, páięczyną słábą. PotPocz 48. Weźmi Dryakwi, przyday solii, páięczyny, octu trochę, smáruy chustki y okłáday pulsy. PromMed 15. Ná Kumánie Nowego Swiatá Insule, ták są mocne Páięczyny, że ledwie Człek mocny ie rozerwać może. ChmielAteny1755 I 639.

2.przen. »coś delikatnego, subtelnego a. dziurawego, nie stanowiącego żadnej przeszkody«: Legácya do Turek Tákli z wiátru lekkiego buduiesz przyczyny/ Y tę z wiotchey machinę przedziesz páięczyny/ Ktorey potym rozsnowáć nie będziesz miał siły. TwarSLeg 98. Kantymier ktory z paięczyny wiotchey ansę uprządł był bez dania przyczyny slepym kadukiem rzucon ku Dobruczu przydaie. DrobOpow 167. Prawa szlacheckie jako pajęczyna [tytuł]. Po coż na sejmik, po co do Proszowskiej swarnie? Prawa pisać? [...] wszędzie przeciw prawu bredzą. PotFraszBrück I 509. Niech się nie szyną, odzieie człek sztabą? Wszytko, bez ciębie Pánie, páięczyną słábą. PotPocz 48. Bez praw y zgody chociaz mury chiny, Nic są innego tylko pajęczyny. MikSil 265. Woysk niezliczonych przyidą Regimenty, W dym was rozwloką, w lekkie paięczyny [mowa o grzesznikach]. DrużZbiór 402. Jam paięczyny wił w pozorną kratkę, Szczegulne muchy z pracą łowiąc w siatkę, Wstyd mnie, żem błądził [mówi Rozum]. DrużZbiór 418. Filamenta to iest pokazuiące się w urynie iáko subtelne niteczki, álbo iáko páięczyna, znáczą humor gruby. VadeMed 16.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Vstáwy własna iést páięczyná: przerwie zuchwáléc/ vwięznié chudziná. KnAd 1218. Práwo iáko páięczyna, bąk się przebije, muchá vwiąznie, tylko vbogiemu piskorz. FredPrzysł D2.