Słownik XVII wieku

Słowniki:
Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI nie notują

Formy: bezok. pamiętać; ~ cz. ter. lp 1. os. pamiętam; 2. os. pamiętasz; 3. os. pamięta; lm 2. os. pamiętacie; 3. os. pamiętają; ~ cz. prze. lp m 1. os. pamiętałem; 3. os. pamiętał; lm mos 3. os. pamiętali; ~ cz. zaprze. lp m 2. os. pamiętałeś był; ~ cz. przy. złoż. lp m 1. os. będę pamiętać; lm mos 1. os. będziemy pamiętali; zneut 1. os. będziemy pamiętać; ~ tr. rozk. lp 2. os. pamiętaj; lm 1. os. pamiętajmy; 2. os. pamiętajcie; ~ im. wsp. pamiętając

Znaczenia:

1. »mieć zdolność do zachowania w umyśle i odtwarzania myślą doznań oraz wyników poznania; mieć w pamięci«: Ktory się przeciwia i wynosi nád to wszystko co się zowie Bogiem/ álbo co ma Boską cześć: ták iż on w kościele Bożym/ jáko BOG usiędzie; udawájąc się zá Bogá. Izali nie pámiętacie/ iż jeszcze z wámi będąc o tymem wam powiádał? BG 2Tes 2, 4-5. 25. Potem rzekł Jehu do Bádákierá hetmáná swego: Weźmi go/ á porzuć ná polu Nábotá Jezreelskiego: Abowiem pamiętasz/ gdysmy ja i ty jácháli społu zá Achabem ojcem jego/ że PAN wydał był przeciwko niemu tę pogroszkę. BG 2Krl 9, 25. przezwiska iey [ryby] niepamietam bo bardzo dziwnie [zam. dziwne] iako y Sama dziwna. PasPam 65. Zowie się tęn klasztor iezeli dobrze Pamiętam Uraniburgum. PasPam 77. Kon drogę do domu pamietał. PasPam 177. Rozgrzeszonoć mię w prawdzie ale pamiętam y długo pamietać będę zadaną pokutę y Exortę. PasPam 178v. Niepamietam przez cały wiek moy zebym miał tak wiele piwnic wizytowac iak przez tę iednę noc. PasPam 182v. Gospodarzu czyn przynukę Zołnierzom bądz im rad, niech pamiętaią twoię ochotę. PasPam 202.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ o sobie nie pamiętać »być nieprzytomnym«: Iuz mi y to wdobry rozsądek weszło, co się zęmną dzieie lubom przed tym o sobie nie pamiętał. PasPam 279v. ◆ żart. pamiętać potop »być bardzo starym«: Mowią że ten Stroy pamięta potop. PasPam 79v.

2. »mieć wzgląd na kogo, na co, mieć kogo lub co w poszanowaniu«:

Rekcja: na kogo, na co

Łáknące nápełnił dobrymi rzeczámi; á bogacze rozpuścił prózne. Przyjął Izráelá sługę swego/ pámiętájąc ná miłosierdzie swoje. BG 1J 1, 53-54. On jest PAN Bog nász: po wszystkiej ziemi sądy jego. Pámiętajcie ná wieki ná przymierze jego: ná słowo ktore przykazał do tysiącnego pokolenia: BG 1J 14-15. Pámiętaymy ná wodzá naszego Chrystusá Iezusá/ ktory nágo wisiał zá nas ná krzyżu. StarKaz 369. Pamietay zdrayco przynaymniey na Charakter Chrzescianski kiedy niepamietasz na kapłanski. PasPam 196. Ianczarow przekupował [...] prosił przez wielkiego Proroka Machometa aby pamietali na Sławę Niezwycięzonego Narodu swego. PasPam 260. A na to Mars co mowi [...] Gdy Starosto w Niebie Twe Insignia widzi Tuszy ze na Ciebie Poufale na tamtym mieyscu pamiętaią. PasPam 271.

3. »Nie zapominać, uwzględniać kogo, co (w swoich planach), stosować«:

Rekcja: o czym, na co, co

Trzeciego dniá vbrawszy się w napysznieysze száty co ich tylo máią iádą ná ono mieysce kędy był spalony ich mąż. Tám wstąpiwszy ná iedno wydáne mieysce vpomináią białegłowy w około stoiące żeby pámiętáły ná powinność ku swym małżonkom wyrządzáiąc im táką cześć. BotŁęczRel IV 137. Zegnaiąc krola znowu mię scisnął za głowę mowiąc iuze nąm przebaczcie a bądzcie na Seymie z Panem Woiewodą y pokazcie się nąm Będziemy przecię O was pamiętali. PasPam 152v. Upraszam W. Pana, żebyś był dobrze pamiętał sobie owe kategorye cztery: gwałcić bez potrzeby prawo, dyspensować dla potrzeby prawo, obiaśnić y rezolwować dla wątpliwości prawo, abrogować na zawsze dla złych iakich efektow prawo. KonSRoz 65. My pámiętaymy ná słowá Psálmu 51 Droga śmierć Swiętych. Drogie rzeczy ktore są bárzo rzadkie, ktorych trudno dostáć, w ktorych nábycia trzeba prace wielkiey y odwagi. TylkStrom 39-40.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Pámiętamy kiédyś piészo/ boso/ chodził. KnAd 570.