Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1632

Formy: lp M. paragraf; D. paragrafu; B. uż. nżyw. paragraf; Ms. paragrafie; ~ lm D. paragrafów; B. uż. nosob. paragrafy; Ms. paragrafach

Etymologia: <łac. paragraphus, z gr. paragraphos 'dopisany obok (znak)'>

Znaczenia:

1. »szrama, znak, kresa (na twarzy)«: Gemby natną paragraf przes nos nanotuią Łeb rozwalą ze się w nim y wroble lądz mogą. OpalKSat 81v. Husárzáć piszę [...] Wełbie páragráff práwie wrąb śmiertelny/ Przez gębę podłuż nożyk po szábelney Iest Parenthesis. KochProżnLir 50. Patrzajże, jako z gęby zwykli ludzie wracać Gorący kęs, bo proźno językiem nań kiwać, Żebyś i ty nie musiał abo odszczekiwać, Albo, spowszedniałoby pięść przy pysku waszym, Nowy na nim nie przybył paragraf pałaszem. PotFrasz1Kuk II 422. Na poiedynki nie raz wyzywa, Zkąd párágrafy po gębie miewa [Bachus]. CompMed 390. VISAGE [...] TWARZ [...] Visage balafré, ou plein de cicatrices. Cicatricosa facies. Twarz porąbana paragrafow pełna. DanKolaDyk II, 586.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wziąć paragrafy »otrzymać blizny, szramy«: Wyparowalismy ich z podworza do Stało się y temu y temu po trosze [...] kilku ich wzięło Paragrafy Słuszne supponebam ze będą mysleli cos o zemscie y tak się stało. PasPam 154v.

2. »fragment tekstu, często prawnego oznaczony charakterystycznym symbolem i kolejnym numerem«: My [...] temu funduszowi zapisowi naszemu we wszystkich jego punktach i paragrafach na nas do wypełnienia należących dosyć uczynić powinni będziemy. RadziwKSprawy 603. Tractat pirwszy Paragraph pirwszy. 1. O rożnych koło Pieczar SS. miedzy rożnemi ludzmi opiniách. KalCuda 1. Cyrograf die Handschrift. Párágráf der Paragraphus. DobrGram 64. Z Párágrafu pierwszego miey wiádomą godzinę Zachodu. SolGeom III 61. Ze tá Náuká iest przydłuższa; dzielę ią na 6 Párágrafow. SolGeom III 90. Odpráwiłeś multyplikowánie B, bez fatygowánia pámięci, y prędzey dwá rázy od sposobu opisánego w Párágráfie $.1. SolGeom III 99.

# Użycia metajęzykowe: # Parágraf/ Paragraph[us] [...] Páraliż/ Paralysis f. resolutio neruorum. SzyrDict 285 # Cyrograf die Handschrift. Párágráf der Paragraphus. DobrGram 64