W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 14.05.2016
PARCHArzecz ż, PARCHrzecz m
Słowniki:
notują
Formy: lp M. m parch; ż parcha; D. m parchu; B. m uż. nżyw. parch; N. m parchem; Ms. m parchu; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. parchy; D. m parchów; C. parchom; B. m albo ż uż. nosob. parchy; N. m albo ż parchami; Ms. m albo ż parchach
Znaczenia:
1. »strup, krosta, liszaj«: Świerzb, wozgrzywość, żaba, mucha, krzczyca, wilk, strupy. Te różne parchu przezwiska przypadają [...] ze krwie zapalonej ostrej, zepsowanej od żółci jadowitej a słonej. DorHipTur 223. Wprzód gdy taki parch na koniu postrzeżesz, tedy one miejsca rozpalonem żelazem z nienagła pozży, a przyłóż chleba rzanego z solą, [...] potem wziąwszy on chleb, posyp grynszpanem gęsto. DorHipTur 225. Párchy/ sok z korzenia tego ziela/ leczy/ wymywáiąc ie nim. SyrZiel 65. [marg.]: Párchom. Párchy tákże ná głowie goi [hyzop]/ warząc á przemywáiąc. SyrZiel 465. Pleszowátość głowy/ ktora z párchow pospolicie bywa/ włosy trawiących y wyiádáiących [...] czyni włosámi porosłą [ziele]. SyrZiel 587. A jakąkolwiek tłustość warzysz, trzeba w kocieł włożyć soli, żeby żołądki psów nie zagniwały, zkąd choroby wszelakie i parch. OstrorMyślTur 15. O parchu psim [...] niźli się pies smarować pocznioe, trzeba mu wewnątrz putredinem odjąć i wywieść, albo wypalić. OstrorMyślTur 20. Wenus [...] przepuściła to ná nie [kobiety], że párchem kozim zytnie śmierdziáły. OvOtwWPrzem 523. Parch/ Lepra, fera scabies. Szaszay. SzyrDict 285. Krostá/ párchá. KusWeg B5. Lepra Iudaeorum, Parchy. CompMed 16. Nie tylko kołtony moczą [żydzi], ále też y sami się w piwách, w gorzałkách kąpią, y one párchámi zárażáią. CompMed 393. O Parchach. PArchow álbo Swierzbu iest kilká rodzáiow. CompMed 487. Zmieszay [maść] y smáruy párchy, czyli świerzb. CompMed 488. Służy [balsam siarczany] ná párchy po ciele y głowie. VadeMed 33. Służy [lapis] ná spędzenie krost wszelkich z twarzy y z ciáłá, iáko są osutki, plámy, párchy rożnego rodzáiu, służy ná Gárdłá, zapálenia tumory. VadeMed 137.
2.ekspr. »pogardliwie o drobnym szlachcicu, mieszczaninie a. Żydzie«: Ach, sromoto urodzenia, Krwi przemierzła odrodka: Z dorwiszowego przypłodzenia, A nie z swego znać przodka. Któż cię sprośnym parcha torem Do tandyty sprowadził? MałpaCzłow 194.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK