W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 12.05.2016
PAROWAĆ czas. ndk
Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1642
Formy: bezok. parować; ~ cz. ter. lp 3. os. paruje; lm 3. os. parują; ~ cz. prze. lp n 3. os. parowało; lm mos 3. os. parowali; ~ im. wsp. parując
Etymologia: <z fr. parer 'obronić; zatrzymać'>
Znaczenia:
1. »pędzić, gnać przed sobą; wypierać«: Wypadnie [...] Ufiec tatarski i jakoby razem Przez szyki przepaść miał z swojem żelazem - Darsko do wojska paryją polskiego Chcąc poprobować dzieła rycerskiego. BorzNaw 109. Ruszyłosię Woysko znitawy tamtey diwizyi napodlaszę chcąc stamtąd Parowac howanskiego, kturym Boze Błogosław botam Siła broił. PoczOdlPam 17. A tym czasemparuią naszy Turkow smiele W boku maiąc Hetmana, ochotnika wczele. PotWoj 162. Prawie pod niemi wszytka ziemia drzała; Gdy Konno do nich z strazy parowali Ale daręmnie, y nic nie wskorali. OblJasGór 128v. On wszytkie przebiegi Paruie, on Hodyncow przemiesza szeregi. DrobOpow 180. Co widząc Tatarzy przypadli w posiłku z swoim krzykiem y naypierwey przed sobą czerń paruiąc potym sami na naszych następowali. HistBun 10v. Taka wiadomośc od poimanych troche naszych rozweseliła, ale przecie Wodzowie temu nie dowierzali, iak tez w krotce w tym Chmielnickiego sztuki doznali; on cicho się do szturmu sposobił, takim fortelem: Maż wołowych z chrustami nagotował, w ktore nasprzągawszy chłopow ku naszym parował okopom kazawszy im wołać. HistBun 12. Chmielnickiemu było duszno bo nasi z nim Hana rozerwali y potęznie parowali ze się w zad cofac iuz rozłączeni poczeli Krol Krol iednak za niemi mocnym następował krokiem. HistBun 20. A tu na samych Caezar karkach iedzie Paruiąc zbiegłych aże pod namioty. MayChrośSup 8.
2. »podgrzewać, destylować, gotować«: Rzepę włozyc w garniec polewany y wlac w nie wody [...] y gaspurdowac iak naywarowni zeby nic a nic nie parowało warzyc tę rzepę godzini 2 potem odiawszy od ognia nie odlepac asz samo wystygnie. GrodzMisc 72b.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*PAROWANY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lm M. mos parowani
Znaczenia:
»wypierany«: Nie zmięszają Moskwy, ale jadą na niej, Że jako nikczemne bydło parowani, Po szerokiem polu zawiązawszy się w nogi Przepadnie w ostrogi. TwarSRytTur 17.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

*PARUJĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lm Ms. parujących
Znaczenia:
»destylujący, gotujący«: Powietrze obraca się w wodę, y wodá w powietrze. Pierwszey odmiany doznawamy w oknách się pocących; drugiey w álembikách paruiących, z ktorych tylko párá miásto wodki wychodzi. SolArch 137.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK