Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: PARTER, PARTYR

Słowniki:
SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1638

Formy: lp M. parter // partyr; B. uż. nżyw. parter; N. parterem; ~ lm M. uż. nosob. partery; D. parterów

Etymologia: <z fr. par terre 'przyziemie'>

Znaczenia:

1. »kobierzec z kwiatów, grządka«: Będą na placu włoskie dziardyny partery Wirydarze Altany grot[h]y kuridarze Balety maszkaraty Curanty PawanyPasamezy nuz potym włoskie opisanie Aby rzeczone ze był we Włoszech Xiądz Dz[i]erbin Asz tez na koniec rzecze Odprawiłem pierwszą Czesc ide iuz do drugi. OpalKSat 111. To [miejsce] bukszpanowym parterem i sawinami na kształt cyprysów wyniosłemi wysadzone, kamienna balustrata wokoło ogradza. LubSArtPol I, 150. Wszystkie pogańskie narody [...] Jeśli wpadną [zaczną wymieniać, przytaczać] [...] w ogród, to tam i róże, i lilije, i partery, i cyprysy, i cedry, ledwo nie od palmy aż samego czosnku tej deskrypcyjej nawąchamy się. LubSArtPol 193. Cieszyć się Flora, że piękne Partery, Pod Jey dozorem wszystkich wabią oczy. DrużZbiór 307.

2. »rodzaj cennego materiału, tkaniny; dolna część stroju uszytego z tego materiału«: Sak parter perłowy [damski]. ArchRadziw 1638 1745/ 353, 11. Suknia perłowa partyr manta y spodnica. ArchRadziw 1638 1745/ 353, 11. Skąd [JejMci] córki tak drogi i konsztowny parter noszą i dźwigają na sobie? MałpaCzłow 175. Widzę modny na wierzchu parter kilkadziesiąt szacownych łokci wymierzony, modno, dostatnio i sudanno na róg i szlak teraźniejszy pofałdowany, pokawałcowany i urobiony. MałpaCzłow 288. Miásto Párterow, złotogłowow, jedwábiow, ságet, niech nie ćięży y páklak álbo modzelon, osobliwie zdolnieyszym bárkom, jáko chwalebna modá cudzoźiemcow káże, to intrátá w domu śię zostáwszy, zápewne nas ozłoći. BystrzPol P6-P6v.