Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »częściowy, cząstkowy, szczegółowy, poszczególny, dotyczący jakiejś części, połowiczny; lokalny«: Liwlántska ziemiá/ byłá przed tym Krzyżakow/ abo Káwállierow Niemieckich/ y miewáli tám swego Mistrzá wielkiego pártikulárnego. BotŁęczRel III 40-41. A ná Seymách máią też pewną moc Posłowie ziemscy: ták zowią pewną szlachtę/ ktorzy są iákby Agentowie z Seymikow pártikularnych szláchty/ ktore odpráwuią w powiátách/ y w Woiewodztwách/ ná Seym náznáczeni. BotŁęczRel III 44. Drudzy nie tylko przykłádáią się do pospolitych podátkow Imperio służących ále nádto iescze płácą tribut párticulárny Cesárzowi. BotŁęczRel III 70-71. Czásu iednák potrzeby skłáda Imperium wielkie summy pieniężne ktore wybieráią extráordinárie: á dla vłácnienia tákowych Contribuciy wszystká Germánia dzieli się ná 10 Circułow kędy się odpráwuią Seymiki pártikulárne dla exekutiey Deliberáciy záwartych ná Seymie wálnym y dla inszych potocznych spraw. BotŁęczRel III 74. CHOROGRAPHIA znáczy z imienia [...] opisanie partykularne iákiey kráiny w szczegulności. ChabSpos . OEKONOMIKA ZIEMIANSKA GENERALNA Punktámi Pártikulárnymi, Interrogatoryámi Gospodarskiemi, Práktyką Miesięczną, Modelluszámi ábo Tábułámi Arithmetycznemi OBIASNIONA. HaurEk 1 nlb. Panie moy á Dobrodzieiu generálny y pártykulárny. AndPiekBoh 19. W pártykularnym Páráliżu, ktory pochodzi, álbo ze krwie złey, álbo z spadku [...] może krew bespiecznie puścić CompMed 122-123. Scyssyą Corporis Reipublicae niemi przyczyniał [...] á stąd od pokoiu y iedności Polákow oddalał, czego się nikomu, ile partykularnemu niegodzi Polakowi. JabłSkrup 15. Sufficiat że to wszystko (ale gorzey ná dusze swoię, bo szkodliwiey ná Rzeczypospolitą, y publicum, Senatorowie y Posłowie robią) Co Szlachta ná partykularnych Woiewodztw Seymikach. JabłSkrup 57-58. Ná ostatek rwanie Seymu (ia zawsze suppono) bez práwne y niesprawiedliwe, szkode partykularnym przynosi, ktorą każdy Kazista ad restitutionem osądzi. JabłSkrup 60-61. Żeby to było barzo w sąsiedzką wdawać się Ekonomią, centra Jus genium w partykularne Państwa naszego tak ciekawie wdawać się Prawa, a coż to do Moskiewskiej medytacyi KonSRoz 49. Determinowane mieysce y słowy określone, iest to mieysce niższe álbo wyższe: w prawą álbo w lewą [...] Zgoła względem położenia części iákiey świátá álbo rzeczy materyalney partykularney ná świecie. BystrzInfCosm B2-B2v. Mappy álbo są uniwersalne, ktore ná puł rozdzieloną sferę ziemi reprezentuią [...] Albo partykularne ktore reprezentuią w szczegulności iáką część ziemi [...] Europą, cyrkumpolarny kray. Albo partykularnieysze: ktore reprezentuią iákie Krolestwo [...] Albo ieszcze partykularnieysze: ktore reprezentuią iaką Prowincyą, Xięstwo. BystrzInfGeogr M2v.

2. »prywatny, osobisty; niepubliczny«: Do wydánia y concypowánia Summáriuszow dwie záchodzą distinkcie, to iest między Párticularnemi Prowentámi, á Podskárbiego reiestrámi. HaurEk 72. Naprzod, czyli podobna iest w tym czásie, ktorego mąż byłby złączony z białogłową, á gdy trzask piorunowy pánuie, áby nasienie wypuszczone mogła przyiąć iáką nową impressyią, przez ktorą byłoby disponowá[ne] do czego inszego, czego náturá iego pártikulárna nie chce. AlbSekr 144. Nic pewniejszego, gdyżem we wszystkich Professiách, człeknád zamiar párticulárny y vniwersalny. AndPiekBoh 53. Łatwo kámień urodzić się może, należy do tego dziedziczna dispozycya, to iest z Rodzicow na dzieci spadáiąca choroba, y inne pártikularne przyczyny. CompMed 616. Na trzecią racyą dispensandae Legis 1690, ktorąś W. Pan alegował: że wolno kiedy chcieć tamować activitatem; barzo to gienieralna racya, mogłbyś W. Pan partykularnieysze powiedzieć: Toć że wolno. KonSRoz 37. Atoli ieżeli tam iaka pártykularnieysza Krolom osobliwa Mądrość Bozkiey asystencya, illuminabit Maiestat W. K. Mci, czego nasz ani Anielski poiąć nie może rozum, racz w to potrafić, żebyś na Seymie koniecznie porządnym, Buławy rozdał, chociaż my się staramy, żeby żadną miarą nie dochodziły Seymy. KonSRoz 89. Jako za partykularną glorior wm Pana Łaską tak Brata mego XWN WmPana insynuuię respektowi. MikSil 154. Partykularne listy, z Peterburga donoszą, że Wezyr Wielki Rezydenta Nayiaś: Imperatorowy Ieymci Rossyiskiey [...] upraszał, aby u [...] Pani swoiey to wyiednał, żeby Thamaskulikamowi Hetmanowi Perskiemu [...] Consilio[...] opere nie asystowała y w czymkolwiek nie dopomagała. GazPol 1735 33 8 nlb. Dokłada się tu ieszcze osobliwy sposob kuracyi rożnych chorob ktorego niektorzy partykularni lekarze używaią nie bez pomocy. VadeMed 333.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ partykularna audyjencyja: Pan Ferdynand Plater Łowczy W. W. X. Litt. przy partykularnej Audyencyi J. K. Mci złożył podziękowanie. GazPol 1735 72 3 nlb. ▲ koło partykularne (sz. zm.):

PARTYKULARNY
w funkcji rzeczownika

Formy:

Znaczenia:

»podwładny, podporządkowany, podległy«: Na ostatek rwanie Seymu (ia zawsze suppono) bez práwne y niesprawiedliwe, szkode partykularnym przynosi, ktorą każdy Kazista ad restitutionem osądzi. JabłSkrup 60-61. [...] y iako nawet partykularny, krzywdę często od nich ponosi, zwłaszcza od Hetmanow, ktorych włądza exorbitans, zawiera w sobie absolutam w komendzie woyska, co nie może tylko bydź exosum in aequalitate. LeszczStGłos 39. Rzeczpospolita znalazłaby swę włądzę per instrumenta Senatu po całym Krolestwie ugruntowaną, znalazłaby na koniec Oyczyzna prosperitatem; Wolność dolcedinem, y każdy partykularny securitatem. LeszczStGłos 54. A zatym możemy bydź pewni, że nasza kondycya szlachecka tot dotibus uprzywileiowana natury y prawa, byłaby na partykularnego arcyszczęśliwa, gdyby była oraz tak gruntowna, żeby każdy mogł w niey żyć independenter ab omni sicietate. LeszczStGłos 55-56.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]