ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 15.06.2020
PASTUCHrzecz m, PASTUCHArzecz m albo ż
Słowniki:
nie notują
Formy: lp M. m pastuch; m albo ż pastucha; D. m pastucha; m albo ż pastuchy; C. m albo ż pastusze; B. m uż. żyw. pastucha; m albo ż uż. żyw. pastuchę; N. m pastuchem; m albo ż pastuchą; Ms. m albo ż pastusze; ~ lm M. m uż. osob. pastuszy; pastuchowie; m albo ż uż. nosob. pastuchy; B. m albo ż uż. nosob. pastuchy; N. m pastuchy; m albo ż pastuchami
Znaczenia:
1. »mężczyzna pasący zwierzęta«: y tą się zákrapiáiąc vszedł mil kilká/ y znowu ku dniowi zákopał się/ álić ráno owiec stádo wielkie náto przydźie mieysce/ pástuszy ze psámi szli [...] z drugimi o podal; tedy więzień głodny iágnię porwie/ skręći mu szyię/ źiemią y trawą nákryie/ á tym czásem gwizdnie pástuch/ owce się ku niemu rzucą/ y poydą w iną stronę. KalCuda 170. O, Panie nad pany, Jakoś wyniosł pastuchy nad najwyższe stany! DialPańOkoń 259. Szczęśliwsze jednak nad wszytko pastuchy Sądzę, że naprzód Dzieciątko witają I do zbawienia powstali tak rano. MorszAUtwKuk 211. Pasł owce Parys (bo gdy się Hekubie Śniło, że świecę ku trojańskiej zgubie Urodzić miała, prosto od żywota Każe Parysa wyrzucić za wrota; Lecz trudno wieczne zahamować wrogi: I on nad zakaz macierzyński srogi Na górze Idzie, gdzieś między pastuchy Miał wychowanie i swoje pieluchy) [...]. PotFrasz4Kuk I 276. Franciscus Carmaniola bedąc Pástuchą został Książęćiem Genuenskim. GdacPan Cii. Jako szpetny był Ezop, Sokrates garbaty, A wżdy insze na świecie przeszli personaty: Ledwie byś go, pojźrawszy, przyjął za pastucha; Nie ciało, nie, uważać zawsze trzeba ducha.v PotFrasz1Kuk II 61. [...] jak prośniak głupiuchnym jesteś, będąc dzieckiem jak prosiątko maluchny, bo cię pohane mamki aż do dziesiąci lat z ręku swoich nie spuściły, w grube obyczaje wprawiły, dozór rodzicielski i postępująca z latami dyscyplina nie poprawiała, nauka i przykład starszych do dobrego nie sposobiły, szkoła utrzymać nie mogła, kompanija i współkowanie z pastuchami kraść nauczyło, zacne miejsce, polityczna zabawa, godna komitywa i konwersacyja ścierpieć zatem nie może. MałpaCzłow 212. TAMERLANES z Rozboyniká czyli pastucha stał się Latro Regnorum y Hanem, ktoty scissam Tartariam, w iedno znowu zebráł Corpus, Turecką uskromił Potencyę, Baiazetesa Sołtaná Tureckiego zwycięzył, w klátce żelázney po Azyi woził in Ludibrium, po nim ná konia wsiadał; spytany czymby był? Odpowiedźiał: An nescis quia ego non sum Homo, sed ira DEI. ChmielAteny II 450. Potym áby wszystkie wsie, do paszenia wszystkiego rodzaiu bydła, chowáli umyślnego Pástuchę, bo paszące dzieci, przy trzodach, wszelkich, wspołeczności nabywaią niecnot, ktorych w Kazaniach nayzarliwsi Kaznodzieie, wykorzenić niepotrafią (toc to paszenie bydła, nie iednego na stos ognia wprowadziło [...]). GarczAnat 110. Gniewała się matka moja, żem nie intentował w trybunale o to z plebanem procederu, a że roczki septembrowe naówczas sądziły się w Kownie, więc dogadzając rozkazowi matki mojej, pojechałem z tym pastuchem na roczki do Kowna. MatDiar 196. Tedy oni poszli precz, á odszedłszy mało daley, potkali pastuchę á on bydło pedzi, y spytał go Anioł, czyie by to było bydło? powiedział: iż tu z tego dwora bliskiego. ChesMinFilozof 71. Pastuchowie máli/ W polu w ten cżás spáli/ Gdy Anyołowie w pułnocy/ Swiátłość z niebá tocży. ŻabSymf C3v.
2. »kobieta pasąca zwierzęta«: [...] kiedy Zatym Mandane zległa y Syna powiła, rozkazał Ociec jey zeby go Harpagus stracił, lecz ten dziecie Pastusze oddał, a Pastucha one wypielęgnowawszy, dała mu imie Cyrus. IntrHist 21. [...] jednak do lądu od fali Zywi przypędzeni naprzod od wilczycy a potym od pastuchy pewney wykarmieni byli. IntrHist 34.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: