Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»rodzaj szerokiego naczynia do smażenia lub pieczenia w piecu; patelnia«: Potym gdy wszystká wodność z źiół wywre/ przecedźić/ y wyprásowáć w Pátelę/ do tego przydáć dwánaśćie łotow wosku/ Terpentyny/ Zywice Sosnowey/ álbo Iodłowey po ośmi łotow. SyrZiel 54. To wespoł ná Páteli/ ná wolny[m] węglistym ogniu wárzyć/ ták długo/ áż Wino/ y wilgotność wszystká z źioł wywre/ y párá wynidźie. SyrZiel 249. Potym to wyżąć przez chustę/ y wyprásowáć co nalepiey/ á rospuśćić w tym dwánaśćie łotow chędogiey żywice Trebintowey/ álbo Terpentyny/ y ták tego niecháć w miedźiáney Pátelli przez ośm dni: bo zátym stánie sie źielony/ y moc więtszą weźmie od miedźi/ do wychędożánia. SyrZiel 250. [...] Czerwonego kámieniá dwá łoty/ Gleyty oboiey żołtey y białey po łoćie/ Mumiey/ Mirrhy/ mástyksu po łoćie/ Burstynu/ ktory kárábę zowią/ kwiátu iábłek Gránátowych/ glist ná popioł spalonych/ roży czerwoney po łoćie/ Gálbánu wychędożonego/ Ammoniáku przeczysczonego po pułtoru łoćiu/ żywicę rospuść w ocćie/ do tego miey trzy pátelle/ więtszą iednę/ dwie rownieysze: [...]. SyrZiel 259. [...] w drugiey rospuść tákże nád wolny[m] ogniem smołę z okrętu/ ktorą záraz do pierwszych rzeczy roztopionych przydasz do wielkiey pátelle: wtrzećiey pátelli rospuść w ocćie Gálbán/ y Ammoniák/ nád bárzo wolnym ogniem [...] SyrZiel 259. Tákże boleniu sercá/ smáżąc korzenie y liśćie Kuklikowe ábo Benediktowe ná pátelli/ ábo ná rynce/ w oliwie y w winie/ á co naćiepley ná pierś lewą y w tył/ plastrem przykłádáiąc. SyrZiel 271. Pátelá/ Batillum [...] Batillus [...] Patella [...] Patina [...]. Kn 673. Szláchtuz Zárębácz, Kuchárze, Pásztetnicy, Piekárze, Obłożyny, Przygłowniki, Drwá, Węgle. Kádźi na wodę, Cebry, Cebrzyki, albo Száfliki, Warzechy, Tarki, Wierćiochy, Donice, Gárnce; Lichtarze, do Kuchnie, Sitá, Przetáki, Siekácze, Tásaki, Kotły, Brytwány, Kielemki, Pátelle do smáżenia: Szpikulce Mozdźierze, Rozny, Rożenki rybne, Roszty: Braytary, Sosby, Deki pod kolice, Pásztetnice naczynie rozne, Formy do ćiast Formy do Biánki, Formy do gáláret, Piekárnie Stoły w piekárniach Pułki w piekárniách Cieźle. CzerComp 3. Do pieczenia záś z teyże Máteryey robić będźiesz/ wielkie iáko bułki groszowego chlebá/ obwinione w odźieczki/ á przydawszy rożenkow oboygá/ wsádźić ná Pátelli w piec/ álbo ná Brytwánnie/ á vpieczone kray ná grzanki/ á daway lubo ná potrawe/ lubo sáme z roselem/ álbo iákim chcesz Saporem. CzerComp 16. Weźmiy Mąki pszenney piękney/ prześiy/ zárob Iáycy tákże y Mlekiem/ żeby się zá łyżką ćiągnęło/ a wyrob dobrze/ wley masłá tretowánego w Pátelle/ włoż to Ciásto/ á wsadz z Pátellą do piecá/ á gdy vpieczesz/ pokray wzdłuż/ puszczay ná gorące másło/ á vsmażywszy pocukruy/ á day. CzerComp 79. WEźmi kwiećia Máczku polnego sporo, zwarz puł gárcá wody, námocz w niey Máczek, przez noc, y dáley przecedź wyćiśni, znowu názbierawszy kwiećia, z grzey tę wodę y námocz w niey one, tosz uczyń co y pierwey, powtorz, y trzeći raz przecedźiwszy wley ná pátelę, włoż Cukru dwá funty, iák wezwre przecedź, znowu wley do páteli y smaż do konsistencij. PromMed 224. Siarki y żywicy po puł funta. Zetrzey ná proch tę máteryą, y nad wolnym ogniem w pateli rospuść. BystrzInfArtyl Q2v. Patela, Patelnia, f. 1) flache Küchen-Pfanne. 2) *kleine Feuer=Pfanne, s. Fairka. 1) poile à frire, à fricasser. 2) chaufferette, f. petit réchaud, v. Fairka. § 1) na pateli co upiec; patelnia do smażenia. patela do tortow. Torten-Pfanne. tartiére, tourtiére. T III 1337. Także przesrotowawszy z gruba Pszenicę, y rozgrzawszy ią ná pateli, álbo w garku, ustawicznie ią mieszaiąc, podagrzyczne nogi po kolana w niey trzymać; Albowiem wysusza iey wilgotną materyą, y tak bole uspokaia. BiretWiad 2. Nie długo potym przyszedszy do śiebie Kápłán, iákoby z záchwycenia, z wielkim przestrászeniem rzekł: że był porwány ná ostátni sąd, ná ktorym iest skazány ná wieczne męki, y że iuż iest w ręku strásznych y niemiłośiernych kátow, pokázuiąc pátelę iednę pełną tłustośći wrzącey przynieśioną od Czártow, ná smáżenie iego, iáko godne karánia pożądliwośći iego. MansiZałAChPam 116.