Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI (w in. zn.), Knpod: pieczęć, T, L (XIX), SWil, SW notują
SStp, SJP nie notują

Formy: lp M. pieczątka; D. pieczątki; B. pieczątkę; N. pieczątką; Ms. pieczątce; ~ lm D. pieczątek; B. pieczątki; N. pieczątkami; Ms. pieczątkach

Znaczenia:

1. »mała pieczęć«: Piéczęć/ piéczątka náczynie/ Sygnet. Signum. Kn 685. Dawno mąm od WMci obiecany pierscionek zpieczątką domu mego, zloty, taki wlasnie iaki iest WMP. OpalKListy 80. Za pieczątkę wielce dziękuję Wci sercu memu; trzeba było jakie na niej kazać wyrznąć cyfry. SobJListy 273. P.S. - Le blanc-seing pour le plein pouvoir posyłam Wci sercu memu. Jeśliby nie miał być ważny, że to cyfry, nie pieczątka, to drugą pocztą poślę z wielką pieczęcią Wci serca memu. SobJListy 275. [...] wyprawiło mię [...] województwo z czołobitką do cara moskiewskiego. Kontenta były tej czołobitki: 1. Żeby nas wojewoda miński [...] nie sądził za pieczątkami. A te pieczątki to umiały, że kiedy kto szlachcica do wojewody oskarżył, to pieczątkę na wosku wycisnąwszy przez Moskala do niego posłano, a skoro za nią zaraz nie stawał, to go wiązano i przyprowadzano. CedrPam 11. Pieczątek prywatnych nie mász, iedenże wszystkich herb krztu i Zakonu Páńskiego omnibus unum sigilum baptismatis mowi tenże. MłodzKaz I, 70. Jak prędko tedy te instrumenta obadwa były przeczytane za oddaniem od jmp. Sobolewskiego, zaraz je król jm. swoją pieczątką zawrzeć kazał i przy sobie zostawił. SarPam 306. Pieczątka mała na Krwawniku rznięta ArchRadziw 1721 176/13. Pieczątka na niey Herkules na Onixie rznięty ArchRadziw 1721 176/26. CHIFFRE composé de lettres entré-lacéees, (qu'on grave sur des cachets.) Litterarum notae implicitae. CYFRA z liter związanych złożona iakie wyrażają na pieczątkach: DanKolaDyk I, 304. RENDRE [...] Staneliśmy na tym że nie ma oddać pieniędzy nikomu tylko temu ktory z pieczątką twoją przyidzie. DanKolaDyk II, 432. Proszę, moje Serce, uważaj pieczątki, bo mam rację, dla której wielką pieczątkę w środek listu kładę. O godzinie siódmej. CzapMListy 86. O pieczątce nic nie wiem, tylko on pisywał do mojej matki, żeby oglądać pieczątki. Jeżeli kto w Białemstoku ciekawy, dawszy pieczątki wyrżnąć podobne, przepłaciwszy posłańca, nie przejmuje, pisywał to z racji, że się posłaniec czasem spóźniał, dlatego mi to przyszło na myśl, co on pisał. CzapMListy 100. Skrzynka czerwona papiórów pełna, pieczątkami trzema przeze mnie na płatku zapieczętowana. InwKal II 45. Pieczątka. Petschier. cachet, petit feau à cacheter les lettres. T III 1357. Jaśnie Oświecona pani, rzuciła na mnie okiem pełnym wzgardy, i razem wspaniałości; dorozumiałem się reszty, i nazaiutrz rowno ze świtem odiechałem bez pożegnania z tego domu, gniewaiąc się srodze na moią pieczątkę bez mitry i paludamentu. KrasicPrzypadki 270. Ten śmiałek, o ktorym się mówiło, tyle złego narobił, iż nakoniec musiał uciec, po nim przez długi czas następy nie byli, a raczey niechcieli się zwać Woytami; nakoniec ieden, i rządny i uważny, bez opowiedzenia się żadnego tak, iak się należało, Wóytem się ogłosił, pieczątkę nową Woytowską kazał sporządzić, i zabierał się do tego, aby w domu, tak iak przedtym ieden tylko był Gospodarz, ale ci, którzy z tyłu i boku porobili sobie siedliska, mieszkania, i kramy, zmówili się na niego, y zdradą zabili go podczas iarmarków w własnym iego domu. KrasicPowieść 9. Przyciśnienie pieczątki do ważności Plenipotencyi nie iest potrzebne. SuarNauka 18.

◼ Przenośnie: ◼ Coż iest człowiek? list to list Folium quod Vento rapitur List, ktory zawieruchy gdzie chcą noszą marności, Chce ten list leciec do nieba? niech ma charakter Boskiey miłości, niech niebędzie ten list Volante figillo; z otwartą na wszelkie swawole licencyą, ale niech będzie pod miłosiernych uczynkow datą, de data misericordiae; do tego pod rekwialną smiertelney pamiątki pieczątką, będzie lubą u Pana Boga legendą. FalŻycie D2v.

2. »coś ciężkiego służącego do przyciśnięcia czegoś«: [...] zgnieć Mássę z ktorey porob kołaczyki álbo gáłeczki, ktore pieczątką przyćiskay y ususz służą bardzo skutecznie na pierśi. VadeMed 284.

Słowniki:
SXVI, Kn (; pod: pieczęć; w in. zn.), T (w in. zn.), L (w in. zn.), SWil (w in. zn.), SW (w in. zn.), SJP (w in. zn.) notują
SStp nie notują

Formy: lp B. pieczątkę

Znaczenia:

»mała pieczeń«: Pocżnicie piecżątkę/ á ukroyćie mi też kąsek Fangt den Braten an/ rund Schneidet nur auch ein Stuecklein. VolcDial 45.