Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »niezwłoczny, nagły«: Gdy Posłannikowie Carscy [...] iadą wyprawieni do Io (K)MSCI w pilnych potrzebach y Sprawach [...] przydałęm konfoy [konwój] y Przystawa. PasPam 161v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ pilną mieć drogę: Proszę na wstęp wymawia się Mazepa ze pilną mąm drogę. PasPam 177.

2. »uważny, czujny«

◆ Związki frazeologiczne: ◆ mieć na coś pilne oko:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ pilna potrzeba: Posłannikowie Carscy [...] iadąwyprawieni do Io KMSCi w pilnych potrzebach y Sprawach [...] przydałęm konfoy [konwój] y Przystawa [...]. PasPam 161v. [...] przyznay się kogo tu szlákuiesz? On ná to. W pilney Krolowey potrzebie Mátki mey szukam. ClaudUstHist 67.

PILNA
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

»wymaga jak najszybszego zrobienia«: To radźmy, to stanowmy na tych sejmach naszych, co najpilniejsza, co najgwałtowniejsza; to, czego wszystkim potrzeba, co wszystkich jak zachować, co (czego Boże zachowaj) gdzieby się zaniechało, przywieść o sławę i o wolność, co i z pociech, i z zdrowia wyzuć z trzaskiem może. AktaPozn I/1 273. Dajcie pokój tym plotkom, diabła błaznujecie, Co z pożytkiem to namniej nie upatrujecie. Pilniejsza to radzić nam około patrona, Wiarę dobrze utwierdzić - porwona diabłu żona! SynMinKontr 216. Przed śmierćią nie kazáłá do śiebie świeckich ludźi áni Panow przypuszczáć; bo mnie teraz práwi pilnieysza o Sędźim moim Wszechmocnym myślić. KwiatDzieje 71.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]