Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: PISTOLET, *PISZTELET

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1626-1639

Formy: lp M. pistolet; D. pistoleta // pistoletu; B. uż. nżyw. pistolet; ~ lm M. uż. nosob. pistolety; D. pistoletów; B. uż. nosob. pistolety // pisztelety

Etymologia: <fr. pistolet>

Znaczenia:

»krótka ręczna broń palna«: W kilkunastu osób wpadli do izby, pisztelety w bok włożeli panu niespodziewanęmu, a nie wiedzieli najeznicy o tem, że w tęm Michowie beła na wsi piechota księdza opata jędrzejoskiego w karczmie. TrepNekLib k. 431. Pistolet na zięmie upadł. PasPam 59. Oddaie szablę y pistolety Hebanem a srebrem oprawne. PasPam 97. Nie miał do mnie czym strzelić bo obadwa pistolety znalazły się nienabite. PasPam 104v. Przyiechało ich tedy 15 koni pistolety iedne za pasem drugie w Olstrach. PasPam 155. Dali ognia dway z pistoletow donas. PasPam 156. Pokrowiec na wodę cisnął od Pistoleta. PasPam 186. Strzelił mu w ucho z pistoletu. PasPam 203v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ do pistoletów się porywać »zabierać się do strzelania«: O Leda słowko [...] Do pistoletow się porywaią. PasPam 243. ◆ złożyć pistolet »wycelować w kogoś, zwrócić ku komuś broń«: Zaiadę go, złozy do mnie pistolet. PasPam 95.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ pistolet wystrzelony: Napadł na mnie iakiś patryarcha [...] zaiade go, złozy do mnie pistolet szabla złocista na tymblaku. Iam rozumiał że wystrzelony miał a straszy nim, Przytnę smiele strzelił. PasPam 95.