W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2020
PO CICHU przysł.
Słowniki:
Kn notują
SStp, SXVI, T, L, SWil, SW, SJP nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy: po cichu
Znaczenia:
1. »bezgłośnie, nie wydając dźwięku«: Upatrzywszi nieprzyiaciela odpociwaiącego nawiodł swoich na spiących na ktore pocichu nagotowawszi się porazieli. HerbOr XVII, 89.
2. »dyskretnie, bez rozgłosu«: Iuz sie na to wsisczy społecznie zgadzaimy A czosmy uradzili nicz nie powiadaimy Ieno sie oto wsisczy pilnie postaraymy Kto by nąm chcział wydać pocichu pytaimy. KodKon 28.
3. »nieoficjalnie, prywatnie, na własną rękę«: Kto się w nienależytym ekskuzuje czasie, Znać, że coś wie po cichu i sam skarży na się. PotFrasz3Kuk II 619.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: przypadki po ludziach chodzą: ▲ potrzebować czegoś po kimś »spodziewać się, liczyć na kogoś«: Niewięm na co się przygodzi ten Iurament ktorego WMMPanowie po mnie potrzebuiecie. PasPam 122. A zem się ia sprawił tego tez y powas potrzebuię niech wiem co za interes albo raczy pretensyią macie do Rzpty. PasPam 155v. ▲ po bok: Weźmicie też skrzynię Páńską/ y wstawcie ją na woz: á sztuki złote ktoreście ofiárowáli zá przewinienie/ włożcie w skrzynkę pobok jey. BG 1Sm 6, 8. W iedney [bitwie] stały dziáłá ná przodku w czele. w drugiey stały po dwu á dwu, álbo po trzech á trzech, po bok skrzydeł muszkieterow, okryte skrzydłámi konnych. UffDekArch II, 27. Stodoła o dwuch bojowiskach, po bok z jednej strony owczarnia, z drugiej wolarnia. OpisKról 49.
Związki frazeologiczne: wziąć po boku »ponieść porażkę, klęskę«: Aż tu wnocy wszystkie siły swoie na naszych wywarł Chmielnicki ze wszystkich stron następuiąc, ale przy Protektorze Bogu wziął dobrze po boku, y nic niewskurawszy reyterowałsię nazad. HistBun 10v. ◆ mieć po kimś pocztę »otrzymać podarunek od kogoś«: Kiedy ze Gdanska powrocił miano ponim Pocztę niedano się y ucieszyc z Piniądzmi. PasPam 284v. ◆ umieć po polsku: Te listy czytali przynim Cesarscy y zas potym kto umiał po polsku pytali go de statu rerum. PasPam 76. ◆ już po harapie »już po wszystkim, za poźno«: Kompania tez powypadali iuz po Harapie. PasPam 88v. ◆ wziąć po łbu »być uderzonym w głowę«: A toz masz Litwoś Gieros [lietuvos geras = litewski baranie] pamietay rabunek Gdys wziął od Polskiey szable po łbu podarunek. PasPam 183v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Kto po kładkách mądrze stąpa/ ten się rzadko w błocie kąpa. RysProv VII, 5.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: Red.