Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn (w in. zn.), T (w in. zn.), L (XVIII, w in. zn.), SWil (w in. zn.), SW, SJP (w in. zn.) notują
SStp nie notują

Formy: bezok. pobić się; ~ cz. prze. lp m 3. os. pobieł się; lm mos 1. os. pobiliśmy się; nmos 3. os. pobieły się; ~ cz. przy. pr. lp 3. os. pobije się

Znaczenia:

1. »wdać się w bójkę; wziąć udział w bitwie, walce, wojnie«:

Rekcja: z kim

Jeśliby się żonki z sobą pobieły, tedy winy staroście grzywnę. OstrogIntrKutrz 94. PRzygody y frásunki nie są grzechámi/ są ráczey v dobrych y mądrych ludzi okázyą do cnot wielkich: bo iesli prawdá/ iákoż istotna prawdá/ co nápisał Páweł ś. iż nie będzie żaden koronowány/ ktory bitwy słuszney nie wygra; niepodobna rzecz bez przygod y frásunkow koronę osiągnąć; musi wstąpić do boiu/ ktory się ma wolą pobić: biie się ten do upádu/ ktory chce tryumfowáć: Vasa figuli probat fornax, & homines iustos tetatio tribulationis. BirkNiedz 123. Przy mnie woyska, coby się pobić mogło, nie masz więcéj półtora tysiąca, armaty, prochów i innych wojennych potrzeb nic a nic z skarbu dać nie chciano, powiatu dotąd ni jednego nie słychać, a choćby przybyli, przecie takim rządem i gotowością jaka między nimi zwykła bywać, nie bardzoby się ucieszyli. RadziwKSprawy 83. Drugą tego figurę mamy z synow Izráelskich/ ktiorzy gdy wyszli z Egyptu/ sześćkroć sto tysięcy ich było co mogli bronią włádáć/ y pobić się z nieprzyiacielem/ oprocz dziádow, dzieci/ y białychgłow. StarKaz II, 477. [...] Iam Konia podnim postrzelił Pana Torczyłowego Oktury termin małosmysię Sami niepobili zP Torcyłą [...]. PoczOdlPam 73. [...] równo fortunę z wodzem swoim piastując i jednaką nadzieję z nim mając, o jednegoż narodu sławę dobijając się, nie o zapłacie tylko myślą, ale o czymsi większym, aby imię swego wodza i swoje mieli na myśli, aby - kraju zdobywszy - rozprzestrzenili. Zaprawdę między takiemi jeden pobije się za dziesiąci, a gdzie indziej i dziesięć nie stoją za jednego. LubSArtDąb XIII, 8. Głową nie ręką Krolowi woiowac, Nie pobiie się lepiey odzołnierza, A iesli przyidzie w odwadze szwankowac, Iakby go z szable razem y zpuklerza Obnazeł; musi Woysko z nim szwankowac, Niech przeto zdrowia fortunie nie zwierza, Ktora tą drogą, niepodobnych sieła Natym z wielkich Woysk zwycięstw narobieła. PotSyl 61. [...] Ty nam dostaniesz mieczow naostrzonych, Wszak wiesz ze zawsze, przy tym stoi brzegu, Gotowych rota Zołnierzow w szeregu. Ztymi się trzeba wprzod pobic; apotem strzedz zeby zaden nie mogł uciec cało [...]. PotSyl 84.

2.myśl. »schwytać się, złapać się w sieci«: S krogulczem Misliwiecz Babinsky thak declaro[wal] Iechali z krogulczem poluiacz wilk vsliszawszi ich obzarti w rzeke wskoczil y pliual pobiel sie krogulecz z reki pusczono go przikinal na glowe, zanurzel sie wilk ras y drugi ze sie zalal. AktaBab 19.

◼ Przenośnie: ◼ Idą wPole Chorągwie, swych się boi figlow Zeby za nim Polacy nie spuscili Ryglow Izeby się sam pobieł, wswoie własne Sztuki Gdyby nan zasadzono, gdzie w tyle hayduki Iakosz sie nie omylił bo Hetman w te dziury Z długą strzelbą wyprawieł Węgierskie Piechury Więc się nie rozmyslaiąc, poszedł na zad wskoki Gdzie mu w gęstwach Muszkiety wsame kładli boki [...]. PotWoj 67.