Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: bezok. pochlebiać; ~ cz. ter. lp 1. os. pochlebiam; 2. os. pochlebiasz; 3. os. pochlebia; lm 3. os. pochlebiają; ~ cz. prze. lp m 3. os. pochlebiał; ż 3. os. pochlebiała; lm mos 3. os. pochlebiali; ~ tr. rozk. lm 1. os. pochlebiajmy; ~ im. wsp. pochlebiając // pochlebując

Znaczenia:

1. »starać się przypodobać dla pozyskania czyich względów«: Ták długo iey zła miłość pochlebiáłá ze ná iey rádzie nákoniec poległá. TasKochGoff 154. Nie pochlebiamci w tym/ nié mowię tégo z pochlebstwá. v. Pochlebuię. Kn 513. Raz iey ustnie pochlebia/ drugi raz iey dáry Pánnom wdzięczne/ przynosi/ ná iey zniewolenie. OvOtwWPrzem 403. Pochlebia Cesárzowi Poetá, y przypisuie mu Bostwo, ktore że otrzymał, y w Kometę, gwiazdę nową, był obrocony, y Sławy wielkiey doszedł. OvOtwWPrzem 648. Wspomina to y Martialis Poeta, pochlebiáiąc iákoby Domicyanowi Cesárzowi/ iż się hoynym nád mniemánie wszytkich pokazał. StarKaz 61. Káznodzieie niemaią nikomu pochlebiáć, ále wszytkim zarowno prawdę mowić. StarKaz 546. Drugi sie takze znaydzie co sie w sobie kocha I co sobie pochlebia ze go wszyscy chwalą I ze mu pochlebi[a]ią O wielki[z] to człowiek W naszey Rzeczypospolitey. OpalKSat 104. Taką pieśń śpiewał, w te pochlebiał tony: Nimfo, skało, kamieniu, Postój przy tym strumieniu, A odpocząwszy sobie, Słuchaj, jak każda rzecz mówi o tobie. MorszAUtwKuk 350. Nie ganili chyba że by to tak tylko pochlebiali nie więm. PasPam 281. Dzień tym strászny będzie/ dzień Smętku y Nędze/ co się Páná przeli/ za Nim iść nie chcieli/ światu pochlebuiąc/ Ludzi naśladuiąc. KancPol 8. Kto pochlebiáć umie (wie) nałepieysię ma; /obłudny Lud. ErnHand 488. 11-mo: wyrażasz WMPan, że JMPan marszałek w Warszawie WMPanu nie podchlebiał, ale z jakowąś ostrością rezolwował interes a. R.: Podchlebstwo truje interes i niszczy konfidencją. Za czym toż samo WMPan miałbyś przyjąć za wierniejszą radę. MatDiar 841.

2. »chwalić się, mieć o sobie (nadmiernie) wysokie mniemanie, przeceniać się«:

Rekcja: sobie

Pochlebiasz sobie, á wiedz: że kto wiernie służy Powinność tylko czyni, Krol się mu nic dłuży. CorMorszACyd 123. Bo (mowmy sobie prawdę, nie pochlebiaymy sobie) nie masz y z naywiększych y z naymnieyszych w tey Oyczyznie, ktoryby się czego dobrego in privatum spodziewáć mogł, ieżeli się publico zle dziać będzie, iężeli nam złe w tey Elekcyi kostka padnie. DanOstSwada V, 9. Miłość własna, iako powiadaią, iest kłamliwa; każdy sobie podchlebia, y więcey siebie, aniżeli wart iest szacuie. AkDziec 111.