Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1608

Formy: st. równy lp M. m pochmurny; ż pochmurna; n pochmurne; D. m pochmurnego; ż pochmurnej; B. m nżyw pochmurny; ż pochmurną; N. m pochmurnym; ż pochmurną; lm M. nmos pochmurne; D. pochmurnych; C. pochmurnym; B. nmos pochmurne; N. pochmurnemi; Ms. pochmurnych; ~ st. najwyższy lp B. m nżyw najpochmurniejszy

Znaczenia:

1. »ciemny z powodu chmur; cienisty, zacieniony«: Gdy czasu jednego dni pochmurne były, siedział [pies] w domu, pomniąc to, iż go przestraszyły. VerdBłażSet 64. Czas mglisty y pochmurny lubi [rzodkiew do siewu]. SyrZiel 1051. Czerwony práwie według Marsá z wielką łuną rościągnął się [kometa]/ názaiutrz tákże: inszych dni dla śniegow y obłokow pochmurnych nie moglibysmy zoczyć. ŻędzKom 4 nlb. Ná sobie widziemy często gdy pochmurne niebo/ abo niepogod[n]y czas tedy też ludzie właśnie iak oziębli chodzą. ŻędzKom 8 nlb. Tak żalu nie mogąc znieść, byk odchodzi srogi, Gdy ostre utopiwszy w niem kilkakroć rogi, Wyrzuca go od stada spółmiłośnik jego; Ten wstydem zjęty, lasu szuka pochmurnego I tan położywszy bok na piasku skrawiony, Gniew z rykami pospołu puszcza w różne strony. ArKochOrlCz II 348. Vderzyłá ciemnotá/ y zászłá obłokiem czarnym ná czarnego Orłá grubego narodu [Moskwę], gdy go pochmurną ćmą záćmiwszy/ dobrze oskubłá. WojszOr 147. Z murow zelazna Kula wypusczona Tam gdzie Starczyzna była zgromadzoná, Przes Węgieł sciany budynku pewnego Wpadła iak pioron z Nieba pochmurnego. OblJasGór K. 130. Nie tak Dolopami Hekla uięta bywa ani tak powietrze Kawarami na pochmurne obłoki się zetrze, DrobOpow 152. Wczorá piękny jásny Dzień był;/ dzisia Pochmurna Pogodá. ErnHand 458. Oto wielkiey nád spodziánie Wmci Mojey Mościey Pániey doznawam Ochoty y Ludzkości/ bo się tu wszytko/ widzę/ śmieje/ y w Káżdym kącie/ by wnapochmurnieyszy dzien/ jakoby lśni. DobrPol I, 76. A tu zmarszczone Prozerpiná czoło, Nátychmiást w fantázyą ustroi wesoło, Ták iáko więc pochmurnym zákryte obłokiem Słońce, rázem ná niebie záświecić szerokiem. ClaudUstHist 49. 17 [kwietnia] pochmurny, ciepły [dzień]. DuńKal C. Przy dniach pochmurnych y náwałności morskiey áni nieba nie widáć, tylko wodę. BystrzInfHydr U3.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ pochmurne ziele »roślina zielna z rodziny pokrzywowatych; pomurnik lekarski«: Helxine volubilis, Parietaria, Herba Vrceolaris, Muraliū, Vineago. Sanct Peterskraut. Poziemne/ Pochmurne ziele. GuldOn 9.

2. »ponury, posępny, ciemny; niekorzystny, nieszczęśliwy, smutny«: Twarz niéwésoła. Niéwesoły człowiék/ pochmurney twárzy. Kn . Wolno wiatrom y pochmurnym Morskim Eola burzliwego rozboinikom W niewolą się poddaiąc dobrze zawsze o scesciu swym y pozytku [tuszyć]. HerbOr 57. Vultnosus Pochmur[n]ij, zasempistij, SłowPolŁac 146. Sam tylko Miller lubo był ochoczy, Pochmurne trzymał Saturnowe oczy, W rzeczy to ieszcze miał gniew dotąd na Nię A w Sercu taił Swym iey podobanie. OblJasGór K. 119v. Tysiąc dwiescie koni Gwarnie zonu tamtego Zołdatow dzis schroni Kierat pochmurny w sobie. DrobOpow 118. Nierozumiem albowiem otym/ żeby tá raz ściśle miedzy námi záwárta przyjaźn/ przez mieysc y ziem dálekich odległość/ w jaką pochmurną zayść miáłá cięmność. DobrPol II, 52. Niechaj pochmurne ustąpią Cienie. ZbierDrużWir I 134. Coż wżdy inszego w tákowey záwierusze cieszyć nas ma, ieźli nie sama incolumitas tego, ktory ad Clavum siedząc tey Rzeczypospolitey, a przez czterdzieści lat y kilka periculosissime navigationis cursum obiema czasy pogodnemi y pochmurnemi, szczęśliwie iednak nákoniec odprawuiąc, záwsze y w tey nawałności cokolwiek animo et arte potest, czynić nie zániechywá. DanOstSwada 32-33.