ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 24.10.2018
POCHOPNY przym.
Słowniki:
Kn, SJP notują
SStp, SXVI, T, L, SWil, SW nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1603
Formy: st. równy lp M. m pochopny; n pochopne; B. m żyw pochopnego; n pochopne; N. m pochopnym; lm D. pochopnych; ~ st. wyższy lp M. m pochopniejszy; N. m pochopniejszym
Znaczenia:
1. »zdolny, skłonny do czegoś«: Koń, który jądra małe ma, abo one w się rad wciąga i kryje, bywa pochopnym do wszytkiego, rączym i barzo długo żyjącym. DorHipTur 28. [...] aby na stajni nie zgnuśniał [stadnik], i do miłości pochopniejszy był [...] także i zbytnia rozkosz lenistwo płodzi, [...] masz go kazać przejeżdżać do prace wielkiej nie mając. DorHipTur 39. Práwem wszytkich ciemiężą i uniwersałem, I sejmem pochopniejszym, ostrszym trybunałem. JurkPos A2/22. Prawił [...], że miał brata rodzonego wielce pochopnego do cudzych ięzyków, ale iemu się nie wolno było publice w nich cwiczyć, chował Niemca, o ktorych tam w Moskwie nie trudno, trafił mu się też Polaczek, co łaciński ięzyk rozumiał. MasDiar 68-68v. Drudzy mienią/ iż IAPHET bacząc syná swego THUBALA, bydź do kruszcow y gor pochopnego. Vkazał mu támże sam pod Libanem ony Mieyscá: gdzie THUBALKAIN miał swe officyny. RoźOff 27-28. Taki y przyięciem chętnym tey Xiązki ludzi od náuk szátániskich do ktorych osobliwie w tych kráiách wiele ich pochopnych iest, odwodzić będziesz nie bez sławy y odpłaty od Páná Bogá pewney. SpInZąbMłot Przedmowa. S iednßak apta nata, to iest pochopne znátury praedicari obwieszczáć de pluribus individuis gdy by Bog Stworzył więcey Słoncow/ Miesiącow/ y Phenxow. KorDir 9. Pochopny do śmiechu y nie tylko człowiek ma hanc proprietatem [...] ale też insze species źwierząt. KorDir 11-12. Snadź do tego, ábo tych sámych concept, ktorzy powziąwszy raz odium ná mię, y opánowawszy kierowne y do wierzenia pochopne I.K.Mości serce, chcieli mię iáko rożnymi sposobámi, ták y pismámi bezecnemi o niełaskę I.K.M. przywieść. Co się im y powiodło. LubJMan 83.
2. »pochyły, ukośny«: Pochopny/ Procliuus impetus vndarum [...]. Procliué (procliuiter) volubilis procursus. Kn 725. Pochopny/ procliuus, volubilis. SzyrDict 304.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: PK